Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=8410 
Salzburg, Universitätsbibliothek, M II 341
SERMONES DE TEMPORE · VARIA
Olim: V.4.G.148    Papier   178 Bl.   (293-295) × 215   Salzburg/Bayern, um 1368
Provenienz/Letztbesitzer: Salzburg, Bibliothek der Bischöfe von Chiemsee
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 3)

Papier derb, an den Rändern beschädigt. Wasserzeichen: Armbrust, Birne mit 2 Blättern (senkrecht). Lagen: 6.VI72 + V82 + 8.VI178. Lagenzählung i, ii ... xiiii jeweils am Lagenende; Reklamanten. Neue Foliierung. 78v leer (ohne Textverlust).
Schrift:
Schriftraum: 205-225 × 149-156    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 32-42   
Schriftart: Textualis cursiva
Schriftraum zweispaltig: (205-225) x (149-156), Schriftraum mit Tinte gerahmt, 32-42 Zeilen. Textualis cursiva um 1368 von 2 Händen. 1) 2ra-177va. 2) 177va-178vb. Datierung 178vb ... signati anno domini m° ccc° lxviii (1368). Etwa zeitgleiche Nachträge auf 1r. Zeigehände. 95rb Maske am unteren Schriftrand.
Ausstattung: Rubriziert   
Rote Überschriften, Auszeichnungsstriche, 2-3zeilige (Perl-)Lombarden.

Einband: Gotisch     
Spätgotischer Einband: Dunkelbraunes Leder (abgestoßen) über Holz, abgeschrägte Stehkanten. Am VD 2 Messingstifte, auf dem Leder ein Wappen mit gekreuzten Heuliecher (Heuhaken), links davon der Buchstabe H, rechts P; seitliche Stehkante mit Rautenmuster verziert. Auf dem HD 2 Schließenbeschläge mit 2 Schließen (davon eine restauriert). R mit 4 Doppelbünden, Bibliotheksschildchen B.Ch., am Schwanz alte Signatur der Bibliothek der Bischöfe von Chiemsee 75.


Der Codex stammt aus der Bibliothek der Bischöfe von Chiemsee (vgl. alte Signatur auf dem Rücken). In wessen Besitz er war, lässt sich nicht beweisen: Zur Zeit der Abfassung (1368) war Friedrich (unbekannter Herkunft) Bischof von Chiemsee (1361-1387), ob mit dem 178vb erwähnten Frid. de Purchusa Bischof Friedrich gemeint ist, scheint eher zweifelhaft zu sein. Ein Friedrich Haslacher von Burghausen (clericus Salczeburgensis dioecesis) ist 1360 urkundlich erfasst (Acta Salzburgo-Aquilejensia. Quellen zur Geschichte der ehemaligen Kirchenprovinzen Salzburg und Aquileja, Bd. 1, Nr. 673). Das Wappen auf dem VD sowie die Initialen H und P konnten nicht zugeordnet werden. - Alte Signatur V.4.G.148. auf dem Spiegel des VD.
Beatrix Koll

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Schneyer, Wegweiser", "Schneyer", "MBKÖ IV"
alle Initien
(VD-Spiegel) Federproben, dt.: an dich nicht, wy si wil, gar willicher dein; darunter 2 Zeilen (dt. Text) ausgekratzt. Alte Signatur (19. Jh.) V.4.G.148.
(1ra) De smaragdo.
   1
1ra Smaragdus est lapis pretiosus in sua natura, sed pretiosior in cultorum figura qui lapis tantae viriditatis est ... — ... et doctrina erudiunt et in Christi doctrina confortant.
(1rb) Notizen, anonyme.
   1
1rb Domine non sunt cure ... (Luc. 10,40); super salutem et omnem pulchritudinem ...; salutem [...] primo in actibus apostolorum legitur quod Petrus ...; Federproben.
(1va) Federproben, dt.-lat.
(1vb) Unbeschrieben.
(2ra-174rb) Sermones de tempore (Schneyer, Wegweiser 388).
   1
2ra Tit.: Nota opus sermonum de novo ad invertum (?) de tempore rarum utile et de plano stilo extractum de aliis operibus magistrorum exceptum et sunt sermones ad predicandum faciles et in hiis sermonibus reperiuntur auctoritates pulcherrime sanctorum doctorum quibus omnia sermonibus inserta modo non sophistico roborantur sed veridico fulciuntur. Et qualiter predicatores erga populum dei se habere debet (!) ut et quales esse debeant qui verbum dei predicant. Et nota accessum operis.
(2ra-4vb) Nunc autem videmus ... (1. Cor. 13,12). Sicut dicit apostolus, unde: Beati oculi qui contemplantur cottidie faciem dei ... Expl.: ... accedamus ergo ad opus sermonum simplici stilo in nomine Iesu Christi. Amen. (Schneyer, Wegweiser 388).
(4vb-9vb) Dnca I. Adv. dni. Inc.: Quid enim mihi est ... (Ps. 72,25). Sic loquitur propheta in persona Christi qui pro nobis de coelo descendit in virginis uterum ... Expl.: ... et ad te quid volui super terram etc. (Schneyer, Wegweiser 433).
(9vb-11vb) Dnca II. Inc.: Nam virtutes coelorum ... (Luc. 21,26). Sicut animae nunc in coelo sanctorum sunt divina visione, fruitione et tentione dotatae ... Expl.: ... id est corpus sanctorum glorificabuntur. Rogemus.
(11vb-14ra) Dnca III. Inc.: Ecce ego mitto angelum ... (Matth. 11,10). Sicut dominus locutus est ad Malachiam prophetam in veteri lege sed his verbis dominus commendavit ... Expl.: ... ego mitto angelum meum etc. Rogemus.
(14ra-15va) Dnca IV. Inc.: Medius vestrum stetit ... (Ioh. 1,26). Sic legitur in evangelio Iohannis. Sicut Christus dicitur esse mediator inter deum et hominem sic semper se locat ... Expl.: ... non sum dignus solvere corrigiam calciamentorum eius etc. Rogemus ergo.
...
(170ra-171vb) Dnca XXIII. post trinit. Inc.: Reddite ergo quae ... (Matth. 22,21). De imperatoribus ad praesens nihil dicendum est ad quos temporale spectat tributum, qui deinde defendere debent ... Expl.: ... in hoc sermone exceptum est quod observandum est. Rogemus dominum.
(171vb-174rb) Dnca XXIV. Inc.: Ecce princeps unus ... (Matth. 9,18). Iste vir nomine Yairus princeps synagogae erat qui accedens adoravit dominum et sic poterat enim illud propheticum proponere ... Expl.: ... filia mea modo defuncta est etc. Rogemus dominum.
(174rb-174vb) Sermones (anonyme): Dedicatio ecclesiae.
   1
174rb Tit.: Sermo de dedicacione multum utilis ad populum et dividitur in septem partes et de qualibet parte dictarum 7 parcium potest fieri unus sermo.
Templum domini sanctum est, dei structura est, dei aedificatio est. Sic de templo domini canit sancta mater ecclesia ... — ... dicitur esse sanctum propter praedicta 7. Rogemus dominum.
(174vb-175ra) Notizen, anonyme: De septem gaudiis BMV.
   1
174vb Tit.: Nota septem gaudia beate virginis que a sanctis doctoribus conscripta sunt.
Nota quod beata virgo habuit in mundo septem gaudia. Primum cum sine semine maris ... — ... et archa sanctificationis tuae etc.
(175ra-175rb) Notizen, anonyme: De septem tribulationibus BMV.
   1
175ra Tit.: Item nota tribulaciones septem quas beata virgo in presenti habuit et quas theologi ponunt etc.
Item nota 7 tribulationes beatae virginis. Nota ergo quod prima est tribulatio: Fuit cum in secreto ... — ... Maria mater gratiae etc.
(175va-176ra) Notizen, anonyme: De septem viis BMV.
   1
175va Tit.: De septem viis beate virginis in quibus meruit audire aviculam.
Nota quod beata virgo transivit septem vias et in qualibet illarum viarum una invenit unum florem ... — ... hoc est mater salvatoris.
(176ra-176va) Notizen, anonyme: De remuneratione BMV.
   1
176ra Tit.: Nota quod in tribus celis beata virgo et in tribus civitatibus est beata virgo a sancta trinitate remunerata etc.
Nota quod in tribus coelis videlicet in coelo empireo, in coelo cristallino et in coelo siderea remunerata ... — ... de quo legitur in Barlaam. Rogemus dominum.
(176va) Notizen, anonyme: De BMV.
   1
176va Tit.: Distinccio bona de beata virgine.
Nota quod beata virgo in templo praesentavit puerum suum hominibus dulcius, amabilius et plenius ... — ... qui in coelis est. Rogemus.
(176vb) Notizen, anonyme: De triplici statu hominum et de novem choris angelorum.
   1
176vb Tit.: De triplici statu et de novem choris angelorum.
Nota quod inter omnes status mundi nisi tres status hominum salvantur videlicet coiugatorum (recte: coniugatorum) ... — ... ad octavos viduae, ad nonos homines perfecti.
(176vb-177ra) Notizen, anonyme: De libro vitae.
   1
176vb Tit.: Nota de libro vite distinccionem utilem.
Nota de libro vitae. Quidam sunt scripti in libro vitae hoc sunt baptizati ... — ... scribta (recte: scripta) sunt in coelis. Rogemus dominum.
(177ra) Notizen, anonyme: De diebus.
   1
177ra Dies dominica spectat ad sanctam trinitatem proprie dies lunae ad animas ... — ... domine finem meum. Rogemus.
(177ra-177rb) Carmen: De BMV (rhythmisch).
   1
177ra Ave Maria, virgo dei digna, in cuius puerperio clara fulgent signa. Quae mater es et filia ... — ... spem donans iuvamen in hora mortis. Amen.
(177rb-177va) Carmen: De s. Caecilia (rhythmisch).
   1
177rb Flos florum rosa virgo Christi generosa, sponsa sponso rata ... — ... ad te rei, Caecilia sancta dei. Alleluja. Sch.: Finito libro sit laus et gloria Christo. Finis adest operis, mercedem posco laboris.
(177va-178vb) Aldobrandinus de Cavalcantibus OP (?) Sermo de dedicatione ecclesiae (vgl. Schneyer I, 212, Nr. 836).
   1
177va Templum domini sanctum ... (1. Cor. 3,17). In verbis istis apostolus duo facit. Ostendit enim fidelis anime sanctitatem ... — ... Expl. wie Schneyer I.
(178vb) Bücherverzeichnis (MBKÖ IV 8f.). Die Editoren in MBKÖ IV lesen Libri sermonum fratris de Purchusa, allerdings ist die Lesart nicht gesichert, statt fratris ist eher Frid. (Friedrich) zu lesen.
   1
178vb Libri sermonum Frid. (?) de Purchusa (Burghausen) hic signati anno domini m° ccc° lxviii (1368). Primo postilla Parmensis ... Item sermones fratris Gwidonis. Dominus.
(178vb) Federproben mit roter und schwarzer Tinte, Notiz: Anno 93 fui socius in Poels (Pöls/Steiermark, damals Diözese Salzburg).