Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=9049 
Melk, Benediktinerstift, Cod. 592 (969, K 51)
VOCABULARIUS. DE ETYMOLOGIA. ISIDORUS HISPALENSIS. DE VIRTUTE ET EFFICACIA PSALMORUM. VARIA (lateinisch/deutsch)
Pergament   I, 250 S.   245×165   Melk (?), 1. Hälfte 14. Jh.
Abbildungen von 3242
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 16)

Tintenpaginierung des 19. Jh.; p. 242-250 von jüngerer Hand.
Ausstattung: Illuminiert   Fleuronnéeinitiale(n)   
(p. 3) Fleuronnée-Initiale; Initialen mit Kräuselblattdekor.

Einband: Mitte 15. Jh.     Gotisch     
Rot gefärbtes Leder über Holz mit Streicheisenlinien. Melk, Mitte 15. Jh. Ursprünglich auf dem HD befindliche Schilder (Titelschild von 1483 und Signaturschild von 1517) verloren.


(Iv) Melker Besitzvermerk und Signatur des 16. Jh.: Monasterii Mellicensis, darunter M. 84. – Handschrift im Katalog von 1483 unter der Signatur F 105 oder F 106 genannt (MBKÖ I, 250 Z. 34 f.), im Katalog von 1517 unter der Signatur M 84.
"MBKÖ I", "Walther, Initia", "PL", "VL", "RB", "Steinmeyer-Sievers IV", "Sharpe", "CPL", "Díaz y Díaz"
alle Initien
(ehemals VDS) Urkunden-Fragment. Heute nur mehr Abklatsch sichtbar, Urkunde verloren, Verbleib unbekannt.
(Ir) Leer.
(Iv) Besitzvermerk.
(1a) Versus (De archangelo Gabriel) (Walther, Initia 7854). Walther mit dieser Hs. ('969').
   1
1a Hic ardet Seraphim flammata calore supernae ... — ... consulit in speculo deitatis, singula cernes.
(1a) Versus (De decem plagis Aegypti) (PL 171, 1436 [unter dem Namen des Hildebertus]. - Walther, Initia 14595).
   1
1a Prima rubens unda plagarum rana secunda ... — ... nona regit solem, primam vocat ultima prolem.
(1a) Versus (De fide et moribus) (Walther, Initia 14594).
   1
1a Prima rubens unda deitatem mens cole munda ... — ... mors ferit in decima, sternatur dira cupido.
(1b) Godefridus Viterbiensis Pantheon (Exc.): Versus de 30 denariis (Walther, Initia 4248 [fälschlich Conradus von Scheyern zugewiesen]. – Lit.: VL V 253 [F.J. Worstbrock]). Walther mit dieser Hs. ('969').
   1
1b Denariis triginta Deum vendit Galilaeus ... — ... lectorem docilem pagina nostra vocat.
(2b) Leer.
(3-180) Vocabularius (RB 11655. – Parallelüberlieferung: Wien ÖNB, Cod. 1325, 48r-106v [XIV; St.Florian]). Mit Nachträgen und deutschen Glossen. Steinmeyer-Sievers IV, 501 hält Graz UB, Cod. 742, 181a-188d für einen Auszug davon.
   1
3 Abba pater syrum nomen est, absida teres vel sanctuarium, cervisarium vel tabernaculum ... (p.51) Eactos confessio, eax mater ... (p.79) Iasycrosin, Syriam. Iam dudum, paulo ante ... (p.107) Oa graece latine ova. Ob, praeter, circa locum ... (p.179) Zebedeus donatus vel fluens iste ... — ... Zorobabel magister Babylonia ... Zingiber genus tritici, zogos genus iugum.
(180) De litteris hebraicis (RB 9415; vgl. auch RB 9906).
   1
180 Aleph doctrina, Beth domus, Gimel plenitudo ... — ... Thau signa. Sic nobis clamat divina lectio, ut ... advertendo.
(180) Nomina ventorum.
   1
180 Subsolanus temperatus frus imber generatus ... — ... vulturnus cuncta desiccati.
(180-181) Osbernus Glocestriensis OSB Panormia (Vocabularius), Excerpta (Ed.: A. Mai, Odo da Gloucester, Thesaurus novus Latinitatis. Classici auctores 8 [1836] 1-632; P. Busdraghi, [u.a.]. Spoleto 1996. - RB 6228; Sharpe 408 f. – Lit.: W. Meyer, Über Mai's Thesaurus novus Latinitatis. RhM 29 1974) 179ff.; F. Robustelli, Sulla Panormia di Odo da Gloucester. Aevum 49 1975) 127-136; O. Weijers, Lexicography in the Middle Ages. Viator 20 [1989] 139-153). Namen von Gerätschaften und Schiffen, Tierstimmen.
(181) Versus über griechische Partikel. 5 Hexameter.
   1
181 Reddit xan dubius, sed ei coniuncto certos ... — ... unita singularia (?) designant quattuor ista.
(182-202) De etymologia (Walther, Initia 16300 [Prolog] und 881). Walther mit dieser Hs. ('K 51').
   1
182 Istud (?, recte: Quod) pueris libo puerilis carmine libo (recte: scribo), Pompas verborum postponens grandiloquorum... Alumen antiquum nomen de lumine dictum ... — ... Vas est nephorum, quo fertur sedulo vinum. – (Schreibervers, rot) Finito libro sit laus et gloria Christo.
(202) Schreibervers.
(203-228) Isidorus Hispalensis Etymologiarum sive Originum libri XX, Excerpta (PL 82, 73-728; Ed.: W. M. Lindsay, Isidori Hispalensis episcopi etymologiarum sive originum libri XX. Oxford 1911. - CPL 1186; RB 5164; Díaz y Díaz 122). Exc. laut Steinmeyer/Sievers: XI, 1; VII, 11-14; VIII, 2-5; I, 3; VIII, 6-11; IX; X; VII, 8, 2-4.
   1
203 Natura dicta est ab eo, quod nasci aliquid ... — ... Anna peperit sanctam Mariam, Elisabeth sanctum Iohannem.
(228-229) De creatione hominis.
   1
228 Tit.: (Rot) De creacione hominis
Si quis enim coierit cum mulieri menstruata, non concipit ... — ... et sobolem procreant.
(228 unterer Freirand) Versus (De tribus Mariis) (Walther, Initia 19394).
   1
228 Tres Ioachim Cleophas Salome genuere Marias ... — ... atque Iohannem.
(229-236) Florilegium asceticum 'Irasci'.
   1
229 Irasci dicitur Deus non animae motu vel perturbatione, quae illi omnino accidere non potest... De arbore boni et mali. Arbor non erat mala ... (p.230) Deo ab aeterno omnia simplici oculo divinitatis praevidit ... Peccata ad mortem beatus Gregorius et Cassianus describunt principalia... (p.233) Initium sacerdotii inquit Aaron in lege ... (p.235) Tres infelicitates sunt ... Tria sunt martyria ... Duodecim abusiones sunt ... Tres sunt gradus conversionis ... — ... clamare cum apostolo nostra conversatio in caelis. Amen.
(236-239) De virtute et efficacia Psalmorum (Zusammengesetzt aus RB 417 [Alcuinus], RB 369 [Ps. Augustinus], RB 394, u.a.).
   1
236 Tit.: (Rot) De virtute et efficacia Psalmorum
Prophetiae spiritus non semper prophetarum mentibus praesto est ... (p.238) Cantica [!] Psalmorum corpus sanctificat animas decorat invitat angelos in adiutorium ... Quid enim in Psalmis non invenitur ... — ... haec sunt cantica quae canit ecclesia haec est gloria in qua sancti exultant cum Christo. Amen.
(239-241) De virtute et efficacia Psalmorum (Zusammengesetzt aus RB 417 [Alcuinus], RB 369 [Ps. Augustinus], RB 394, u.a.).
   1
p.239 Tit.: [ohne Titel, nur durch zweizeilige Lombarde vom vorhergehenden Text getrennt]
Quapropter secundum illam institutionem quam parvulorum eruditio imprudentissime comparastis ... Deus in adiutorium meum intende domine adiuva me festina. Hic namque versiculus non immerito de toto scripturarum excerptus est (= RB 10684) ... — ... atque ad omnis usus vitae necessarios incedenti fiat erecta et iugis oratio. Amen. – (p. 241 Schlussschrift [nicht sicher, zum vorliegenden Text gehörig]) Iste liber intytulatur Paganus.
(239) Versus (Walther, Initia 19209).
   1
239 Ter quinquagenos David canit ordine Psalmos / Versus bis mille V [!] centos VI canit ille.
(242) Versus de volucribus, mit dt. Interlinearglossen (Walther, Initia 8153. – Lit.: VL X [1999] 313-316 [W. Wegstein]). Walther mit dieser Hs. ('969').
   1
242 Hic volucres caeli referam sermone fideli ... — ... carduelis, quique recedit.
(242) Versus de bestiis, mit dt. Interlinearglossen (Walther, Initia 11930). Walther mit dieser Hs. ('969').
   1
242 Nomina paucarum hic referenda ferarum ... — ... reliquorum do tibi nullum.
(242) Versus de arboribus, mit dt. Interlinearglossen (Walther, Initia 5151). Walther mit dieser Hs. ('969').
   1
242 Ecce stilo digna referam campestria ligna ... — ... Miscam (mistel) postremo quia crescit in arbore pono.
(243) Versus de piscis, mit dt. Interlinearglossen (Walther, Initia 7217). Walther mit dieser Hs. ('969').
   1
243 Glis animal, glis terra tenax, glis lappa vocatur ... — ... id quoque porca.
(243) Verse (Bei Walther, Initia nicht nachgewiesen). Nachtrag 2. Hälfte 14. Jh.
   1
243 Da primo unum, bino binum, trino trinum
(243) Versus de nominibus ventorum (Walther, Initia 6592). Walther mit dieser Hs. ('969').
   1
243 Tit.: Nomina ventorum
Flat subsolanus vulturnus et eurus ab ortu ... — ... septentrion sit aquilonem.
(244-245) Alphabetum graecum cum potestate et numeris graecis.
   1
244 A alpha ... Nota, in ordine alphabeti graecorum quasdam inscribi figuras, quae non elementa sunt ... — ... scribuntur.
(246a) Versus (De alphabeto graeco) (Walther, Initia 837). Walther mit dieser Hs. ('969').
   1
246a Alpha patrem signat, quoniam caput esse videtur ... — ... Omega finis perfecta ligans et amicta resolvens.
(246b) Notae (Zehnerpotenzen).
   1
246b Decies decem centum sunt, decies centum mille sunt ... — ... daemone lapso decem animae debent redire.
(247) Leer.
(248) Ps. SoldanusEpistola ad Clementem V. papam (Ausg.: W. Wattenbach, Fausse correspondence du Sultan avec Clément V. Archives de l'orient latin 2 [1884] 299 f. – Lit.: M. Steinschneider, Polemische und apologetische Literatur in arabischer Sprache zwischen Muslimen, Christen und Juden [Abhandlungen für die Kunde des Morgenlandes 6,3]. Leipzig 1877, 237 f.; VL XI [2004] Sp. 1463 f. [B. Wagner]).
   1
248 Soldanus archos Babyloniorum, Assyrorum, Sarracenorum, Aegyptorum, Alexandrinorum ... — ... et coram potentia sua rationem permanebis redditurus. Datum in Babylonia civitate nostra opulentissima anno nativitatis nostrae 45°, regni autem nostri anno nono. Datum anno domini MoCCoC Vo [1305].
(249 und 248 unten) Ps. Clemens V. papaEpistola ad Soldanum (Ausg.: W. Wattenbach, Fausse correspondence du Sultan avec Clément V. Archives de l'orient latin 2 [1884] 301-303).
   1
249 Clemens episcopus servus servorum Dei cultor omnipotentis et alumnus Iesu Christi Soldano Babyloniorum salutem. Si desiderat veniam ... — ... Datum in Avinio pontificatus nostri anno octavo.
(250) Epistola ad capitulum ecclesiae Pataviensis (Urkundenabschrift oder -formular). Dekan und Konvent eines Klosters zeigen dem Praepositus, Dekan und Capitulum ecclesiae Pataviensis die Neuwahl eines Propstes an (Anfang 14. Jh.).
   1
250 Reverendis in Christo patribus venerabilibus, dominis praeposito, decano et capitulo ecclesiae Pataviensis ... — ... aliquibus praelatis in Austria digneri delegare.
(250 oberer Freirand) Notiz.
(250) Fridericus III. rex (der Schöne) Urkunde (1316 III 7, Wien). Abschrift: König Friedrich bittet die Kardinäle alles aufzubieten, um für die durch den Tod Papst Clemens V. verwaiste römische Kirche sobald als möglich einen neuen Papst zu wählen (Ed.: MGH.L Sectio IV, Const. V, 292, Nr. 348. – Regesta Habsburgica III, Nr. 399). Ed. MGH und Regesta Habsburgica jeweils mit dieser Handschrift.
   1
250 Reverendis in Christo patribus sacrosanctae Romanae ac universalis ecclesiae, cardinalibus universis, amicis ... Fridericus Dei gratia Romanorum rex semper augustus. Fidem, reverentiam et honorem fons sapientiae ... — ... incrementum. Datum Wiennae ... martii anno domini Mo.CCCoXVIo [1316] regni nostri anno secundo.
(ehemals HDS) Fragmentum liturgicum. Abklatsch, Fragment verloren. Mit Neumen.
(ehemals HDS) Neumen (Abklatsch).