Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=959 
Klosterneuburg, Augustiner-Chorherrenstift, Cod. 743 A
TERENTIUS. WOLFGANGUS WINTHAGER. GUILELMUS DE SAVONA
Olim: f 18 sub; Q 2; 317    Papier   I, 311, I* Bl.   292 × 211   Österreich (Wien), 1452-1453
Handschrift aus 2 Teilen zusammengesetzt: N  (I*) 14. Jh.; V  (I) 14. Jh.
 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil N, Teil V  |  Vorschau Bilder zu Teil N, Teil V  |  Einzelbilder: fol. 2, 5, 12, 14, 18, 146, 152.
Literatur zur Handschrift: Pfeiffer–Černík IV 121-128 (online).
Foliierung: moderne Foliierung in schwarzer Tinte, korrigiert in roter Tinte

NI*   Pergament   14. Jh. (?)
VI   Pergament   14. Jh. (?)
Dat. 1452-08-27 (Ir, 290r); 1453 um/nach (Vorlagendat.) (293v,310v-311r)
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schreiber: Wolfgang Winthager (†1467)   Schriftart: Humanistica cursiva – Glossen
Schriftspiegel, Blindlinierung. -- Ein Schreiber. Interlineare und marginale Glossen.
Ausstattung: Rubriziert   
Blaue Lombarden. Seitenüberschriften, Incipit, Titel und Explicit sowie Didaskalien rot rubriziert. Zahlreiche Zeigehände (z. B.: 10r, 11r, 14v, 18r-v, 33r, 35r, 38r-v, 39r, 40r, 43r, 45r, 48v, 49v, 50r-v, 52r-v, usw.).

Einband: um 1840     Halbfranzband     Golddruck   Schmucklos        
Werkstatt: Klosterneuburg
Rückentitel in Golddruck: Terentii comediae. Buchblock beschnitten, Papier am Rande gelb gefärbt. Vorne und hinten jeweils ein Papierblatt eingebunden. Die alten Vor- und Nachsatzblätter aus Pergament auch vorhanden. Auf VDS, Spuren des früher dort aufgeklebt gewesenen Titelschildes. Auf zwei Blättern blaues Papier die handschriftliche Abschrift (bei Cernik?) des Tractatus defensorius des Wolfgang Winthager CRSA vorhanden. Auf I*v, Rostspuren einstiger Ankettung und zweier Schließen.


Besitzvermerke der Klosterneuburger Stiftsbibliothek: (Ir) Liber Monasterii Newnburgensi (Rot) Iste Liber es gloriose virginis Marie In Neunburgaclaustrali; (171r, 310v) Liber sancte Marie virginis in Newnburga claustrali. (15. Jh.); (Ir) Sum ex lib: Bibliothecae Claustroneoburg: Can: Reg: 18 Aug: 1656. Auf Ir, Schreibervermerk: Scriptum per fratrem Wolfgangum Winthager Artium Magistrum ac Canonicum Monasterii Beate virginis Marie in Neunburgaclaustrali Anno domini M°cccc°lii°; wiederholt auf 3r: Liber sancte Marie virginis in Newnburga claustrali Scriptus per dominum Wolfgangum Winthager decretorum doctorem. Olim Signaturen: (1r) f 18 sub (2. Hälfte 15. Jh.); (Ir, Rot) Q 2 (um 1500); (Ir, Bleistift) 317 (18. Jh.).
Weitere Beschreibung ergänzt von Edit A. Lukacs; Wasserzeichen: Maria Stieglecker

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Pfeiffer–Černík"
alle Initien
(Ir) Besitz- und Schreibervermerke.
(Iv) Iohannes RechweinVersus ad Leonorem uxorem imperatoris Friderici III. in ingressu Viennensis (dat. 1452).
(1r) Tabula contentorum.
(1v-2v) Leer.
(3r-5r) Franciscus Petrarca Vita Terentii.
   1
3r Terentii vita in antiquis libris multa reperiuntur, plura etiam in modernis scripta per viros scolasticos ... — ... (5r) vel ad notitiam habendam vel ad errorem declinandum breviter de Terentii vita dicta sint.
(5v) Leer.
(6r-7r) Wolfgangus Winthager CRSA Notae.
   1
6r Ort bello Athenis Cremes, quidam senex propter seditionem relinquens civitatem ... — ... (7r) ad scribendum inducente apposuerunt aliis titulo. Etc.
(7v) Leer.
(8r-262r) Terentius Afer, Publius Comoediae cum glossis.
   6
8r-47r Tit.: (Rot) Andria
(N)atus in excelsis tectis Cartaginis... Poeta cum primum animum ad scribendum... (8v) Sororem falso creditam metriculae ... — ... (47r) si quid est quod restat, pladite. Calliopus recensuit. (Rot) Explicit comedia Andria Terentii Afri.
47r-89r Tit.: (Rot) Incipit Eunuchus
Meretrix adolescentem cuius mutuo amore tenebatur exclusit eique revocato... Si quisquam est qui placere se studeat bonis quam plurimis ... — ... (89r) Ite hac. (Rot) Explicit Eunuchus.
89r-134v Tit.: (Rot) Incipit Eautontumerumenos Publii Terentii Affri Eunuchus explicit foeliciter. Incipit Eautontumerumenos...
In militiam proficisci... (89v) Ne cui vestrum sit mirum... (90v) Quamquam haec inter nos nuper notitia ad modum est ... — ... (134v) Fiat. Et vos valete et plaudite. Caliopus recensui. Explicit Heutontumerumenon.
134v-176r Tit.: (Rot) Incipit Adelphus
Duos cum haberet Demea adolescentulos... (135r) Postquam poeta sensit scripturam suam... (135v) Storax non rediit hac nocte ... — ... (176r) Istuc recte. Et vos valete et plaudite. Caliopus recensui. (Rot) Explicit Adelphus.
176r-225v Tit.: (Rot) Incipit Phormio
Ex duobus fratribus alter locuples... (177r) Chremetis frater aberat peregre... (177v) Postquam poeta vetus poetam non potest... (178v) Amicus meus summus et popularis ... — ... (225v) Iam hic faxo aderit et vos valete et plaudite. Caliopus recensui. (Rot) Explicit Phormio.
226r-262v Tit.: (Rot) Incipit Echira
Uxorem duxit Paphilus Philomenam... (227r) Echiram ad vos refero... (228r) Per pol, quam paucos reperias meretricibus fideles evenire amatores ... — ... (262v) ante hunc diem unquam. Vos valete et plaudite. Caliopus recensui. (Rot) Explicit liber Terentii Comiti feliciter. Etc.
(263r) Leer.
(263v-264r) Wolfgangus Winthager CRSA Notae.
   1
263v (T)erentius Publius poeta ... — ... (264r) id scire qui nos oderit.
(264v-265v) Leer.
(266r-290r) Wolfgangus Winthager CRSA Commentarii ad comoedias Terentii (Zur Autorschaft siehe M. Wagendorfer, Eneas Silvius Piccolomini und die Wiener Universität. Ein Beitrag zum Frühhumanismus in Österreich. Pirckheimer Jahrbuch für Renaissance- und Humanismusforschung 22 (2008), 21-52, insb. 29-39.).
   8
266r Iungitis mihi onus eximii viri quibus nequeo refragari ... — ... in longo sermone cespitarem.
266r-268v Tit.: (Commentarius ad Andria)
Sed nunc obmissis verbis ne desiderium vestrum ... — ... (268v) narrante Critone. Et sic est finis expositionis Andrie. Sequitur Eunuchus declaranda.
268v-270v Tit.: (Rot) Sequitur Eunuchus declaranda iia Comedia
Laches senex civis Atheniensis fuit nobilis et dives ... — ... (270v) pro rivali recipitur deludendo. Sicque comedia dum omnia pace componuntur, debito fine clauditur. Sequitur Heutontumerumenon.
271r-273v Tit.: (Rot) Sequitur tertia comedia
Chremes civis Atticus fuit cui uxor ... — ... (273v) sibi uxorem delegit sicque omnia pace clauduntur finisque comediae inponitur.
273v-275v Tit.: Comedia iiiita Adelphus
Mitio, quasi mitis is, senex fuit qui sibi adoptavit ... — ... (275v) licet non semper medium, igitur tenuere beati.
276r-277v Leer
278r-280r Tit.: (Commentarius ad comoediam Hecyra)
Syra Lena quondam meretrix ab auctore hic introducitur ... — ... (280r) pacificantur debitum quae finem nacta. Comoedia hic clauditur.
280v-285r Tit.: (Commentarius ad comoediam Phormio)
Postquam poeta vetus. Iste est prologus in quo captatur benevolentia quadrupliciter ... — ... (285r) et in hoc finem peroptatum sumit Phormio ultima comoedia. (Epilogus) ...et ad bonos per exempla in libro posita imitare.
(285v-290r) Wolfgangus Winthager CRSA Tractatus defensorius pro Terentio et optimis poetis (Ed.: Berthold Černík, Die Anfänge des Humanismus im Chorherrenstift Klosterneuburg. Jahrbuch des Stiftes Klosterneuburg 1 (1908), 77-86).
   1
285v Quaeritis fortasse, doctores egregii et maiores mei ... — ... (290r) votis vestris iam diu oblatum offero. Amen. (SCHLUSSSCHRIFT; Datierung der Vorlage) Scriptus et finitus per fratrem Wolfgangum Winthager artium liberalium magistrum in alma universitate studii Wiennensis anno lii.
(290v-291v) Leer.
(292r-293v) Guilelmus de Savona OFM Epistola consolatoria ad Wolfgangum Winthager post mortem Iohannis Swarcz (Ed.: Berthold Černík, Die Anfänge des Humanismus im Chorherrenstift Klosterneuburg. Jahrbuch des Stiftes Klosterneuburg 1 (1908), 87-91).
   1
292r Frater Guilhelmus Savonensis ordinis minorum domino Wolfgango Winthager Canonico Regulari Maiori fratri suo post consolationem salutem ab eo qui est vera salus. Litteras istas ... — ... (293v) qui semper cordi meo impressus est. Iterum vale. Ex Wienna 1453 x Martii. Prudenti Circumspecto et religioso Wolfgango Winthager canonico regulari sancti Augustini artium magistro bene merito et amico maiori suo cordialissimo.
(294r-v) Leer.
(295r-296r) Guilelmus de Savona OFM Epistola ad Wolfgangum Winthager (Ed.: Berthold Černík, Die Anfänge des Humanismus im Chorherrenstift Klosterneuburg. Jahrbuch des Stiftes Klosterneuburg 1 (1908), 91-94).
   1
295r Exultavit in iubilo gaudioso animus meus clarissime vir quando ex paulo meno accepi ... — ... (296r) liceat inpune requiescere. Vale mi, doctor egregie, et gratia tua me dignum facito.
(296v-297v) Leer.
(298r-311r) Guilelmus de Savona OFM Tractatus philosophico-theologicus in quinque scenis. An mortui sint lugendi, an non.
   1
298r Tit.: (Rot) Incipit tractatus editus per fratrem Guilhelmum Savoniensem ordinis Minorum in funere Magistri Iohannis Swarcz Canonici Regularis Monasterii Neuburge claustralis. Et ad interloquendum an mortui sint lugendi an non. Introducit personas infrascriptas, et primo Magister Wolfgangus Canonicus Newnburgensis et frater Guilhelmus
Guilhelmus: Ratum habeo Wolfgange mi dilecte hodie ... — ... (310v-311r) Guilhelmus: Vos ite sospites ambo atque foelices. (SCHLUSSSCHRIFT, Datierung, Rot) Per me fratrem Guilhelmum Savonensem Ordinis Minorum ad instantiam et requisitionem domini Wolfgangi Winthager Canonici Regularis Sancti Augustini Newnburgensi Magistri Artium unici amici mei Anno domini Millesimo Quadringentesimo Quinquagesimotertio xxv Iunii in Alma Universitate Wiennensi Deo igitur et gloriose virgini Marie totique celesti curie sint laudes atque preconia per infinita seculorum secula, qui vitam sine termino utrique nostrorum in patria largui dignetur Amen. Laus deo.
(I*r) Ovidius, VergiliusAuszüge.
(I*v) Franciscus Petrarca Bucolicum carmen (Auszüge).