Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=30447 
Heiligenkreuz, Zisterzienserstift, Cod. 284
ORIGENES. AUGUSTINUS. BACHIARIUS
Pergament   106 Bl.   ca. 205×165   Süddeutschland (?), 1. Hälfte 12. Jh.
 Volldigitalisat
Literatur zur Handschrift: Gsell 1891, 190 (online).Weber II 92.Haidinger—Lackner 2015, 13 (Anm. 16), 28, 164-167.

"Gsell 1891", "Weber II", "Haidinger—Lackner 2015", "GCS", "CPG", "RB", "PL", "CSEL", "CPL", "CC", "PL ", "BHM"
alle Initien
(1r, oberer Freirand) De nominibus Salomonis.
   1
1r Tit.: De nominibus Salemonis.Salemon: pacificus, carus. Coelet. Limuhel id est Rethor cum quo deus sit.
(1r-19r, Z. 9 v. u., 20r-57r, Z. 10) Origenes Commentarius in Canticum canticorum Rufino interprete (GCS 33, 61-241. CPG 1433; RB 6200). (1r-9v) Prologus. (9v-17r) Lib. I. (17r-36v) Lib. II. (36v-51av) Lib. III. (51av-57r) Lib. IV.
   2
1r Roter Tit.: Adamantii Origenis in Canticum Can. — Epithalamium libellus hic id est nuptiale carmen dramatis in modum... — ...videamus ergo iam etiam quae sequuntur.
9v Osculetur me osculo oris sui. Meminisse illud forte debet quod in praefatione moniumus... — ...proficiet in virtutibus et florebit in fine.
(19r, Z. 9 v. u.) De quattuor Mariis. Vgl. Hieronymus, ep. 120,4,5.
   1
19r, Z. 9 v. u. Hieronymus quattuor Marias esse confirmat. I. matrem domini, alteram materteram domini, quae appellata est Maria Cleophae, tertiam Mariam matrem Iacobi et Ioseph, quartam Mariam Magdalenae.
(19r, Z. 7 -4 v. u.) De decem nominibus dei.
   1
19r, Z. 7 v. u. Tit.: De X nominibus dei. — Apud Hebraeos primum nomen dei Hel, id est fortis, secundum Eloi, tertium Eloe, quod utrumque deus dicitur... — ...nonum Tetragrammaton, id est quattuor litterarum: Ioth, Vau, Hech, He, decimum Saday, id est omnipotens
(19r, Z. 4 v. u.-19v, Z. 4) De aedificatione templi et incarnatione Iesu Christi. Vgl. z. B. Augustinus, De diversis quaestionibus LXXXIII, q. 56 (PL 40, 39; CC 44A, 95-96).
   1
19r, Z. 4 v. u. Augustinus. Quadraginta et VI annis aedifictum est templum hoc. Quadragies sexies seni sunt CCLVI. Igitur a conceptione, id est ab VIII Kal. Apr.... — ... per membra corpus incrementum sumere incipit, fiunt XLVI.
(19v, Z. 5-7) Nomina Musarum. Parallelüberlieferung z. B. in Douai, Bibl. mun. 318, 173rb und 319, 151r, beide 12. Jh. (vgl. C. Jeudy, Y.-F. Riou, Les manuscrits classiques latins des bibliothèques publiques de France I. Paris 1989, 531 und 535); weiters St. Gallen, Stiftsbibliothek, Cod. 397, p. 147, 9. Jh. [vgl. Ch. Meyer, The Theory of Music I. Manuscripts from the Carolingian Era up to ca. 1500. Addenda, corrigenda. Descriptiv catalogue (Répertoire international des sources musicales III/6]. München 2003, 717).
(19v, Z. 7-10) Isidorus Hispalensis Etymologiae lib. 3, cap. 6,1 (bzw. Lindsay, cap. 19,1), excerp. (PL 82, 164; Isidori Hispalensis episcopi Etymologiarum sive Originum libr XX recognovit ... W. M. Lindsay. Tom. 1. Oxford 1911, ohne Paginierung). Parallelüberlieferung in St. Gallen, Stiftsbibliothek, Cod. 397, p. 147, 9. Jh., vgl. Meyer, a. O., 717.
(19v, Z. 10-19) Ermenricus ElwangensisEpistola ad Grimaldum abbatem (MGH, Epistulae 5, 547, Z. 3-7 bzw. 563, Z. 38-42). Zwei Exzerpte aus cap. 12 bzw. 25.
   1
19v, Z. 10-19 (Quia q)uicquid spiritus sanctus auctor et fons totius sapientiae per os sanctorum suorum loquitur... — ...quos tamen minime delegit. — Inde non immerito Ennius poeta a quodam interrogatus quid quaereret in Marone... — ...ad percipiendum divinum eloquium.
(19v, Z. 19-24) Hieronymus Epistola 103, 1, excerp. (PL 22, 831-832; CSEL 55, 237. CPL 620).
   1
19v, Z. 19-24 Hieronymus ad Augustinum commendans ei praesidium diaconi (?) dicens: Baiolum litterarum habeas commendatum... — ...putet beneficium consecutum.
(19v, Z. 24-28) Hieronymus Epistola 105, 3, 4 excerp. (PL 22, S. 835, 836; CSEL 55, S. 244, 245. CPL 620).
   1
19v, Z. 24-28 Tit.: Item eiusdem ad eundem. — Ego quondam miles nunc veteranus... — ...omnia fert aetas, animum quoque. — Haec quoque scribo quia te pure et christiane diligere cupio... — ...quod distet a labiis.
(19v, Z. 28-31) Hieronymus Epistola 112, 6 excerp. (PL 22, 919; CSEL 55, 373. CPL 620).
   1
19v, Z. 28-31 Tit.: Item eiusdem ad eundem. — Si igitur me reprehendis... — ...astipulatorem debebis proferre.
(19v, Z. 32-34) Cassiodorus De anima, cap. 11, bearbeitetes Exzerpt (PL 70, 1297A; CC 96, l. 81. CPL 897).
   1
19v, Z. 32-34 Magnus Aurelius Cassiodorus dicit, quod XXXII gingivarum ordo consistat, cervix vero VII nodis, spina autem XX tribus spondulis, constat (recte: costae) namque XXIIII radiis pro viscerum defensione flectantur.
(57r, Z. 10-19) AlcuinusCommentaria super Ecclesiasten, cap. XII, vers. 4,5 (PL 100, 717 B-C). Derselbe Text, gleichfalls im Anschluß an den Cantica-Kommentar in München, BSB, Clm 14220, 247v; vgl. I. Neske, Katalog der lateinischen Handschriften der Bayerischen Staatsbibliothek München, Series nova, Bd. 2,2. Die Handschriften aus St. Emmeram in Regensburg. Wiesbaden 2005, 201; vgl. auch Clm 18207, 75r.
   1
57r, Z. 10 Florebit amygdalum, impinguabitur locusta et dissipabitur capparis ... Per metaphoram etiam nunc de membris nostris Ecclesiastes (!) sermo est... — ...et capparis pro frigescente libidine.
(57r, Z. 19-24) Kommentar zu Io 4,5 ss., unter teilweiser Verwendung von Hieronymus, Epistola 121,5 (?).
   1
57r, Z. 19 Quid sibi vult quod scriptum est in Luca: Et non receperunt eum quoniam facies eius erat vadens in Hierusalem. Videntes igitur Samaritanae (!) dominum Hierusalem pergere... — ...suscipere noluerunt. Non enim coutuntur Iudaei Samaritanis.
(57r, Z. 24-28) Kommentar zu Rm 9,3 (?), unter teilweiser Verwendung von Hieronymus, Epistola 121,9 (?).
   1
57r, Z. 24 Quare apostolus dicat: Optabam ego anathema esse et reliqua. Vult ergo apostolus perire in carne dummodo in illum omne hominum genus credat... — ...alii salventur spiritu.
(57r, Z. 28-37) Kommentar zu II Th 2,3, unter teilweiser Verwendung von Hieronymus, Epistola 121,11 (?).
   1
57r, Z. 28 Quid sibi vult: Nisi discessio venerit primum et revelatus fuerit homo peccati. Nisi, inquit, ante imperium desolatum fuerit Romanum et antichristus processerit... — ...ut Romanum imperium de medio fiat, id est de medio, id est divisione (sic !) propria deficiet.
(57r, Z. 37-38) Hieronymus Epistola 120, Praefatio, excerp. (CSEL 55, 472).
   1
57r, Z. 37 Maiores tui Patera atque Delfius (recte: Delphidius) iam dormientes et taciti me iure reprehendunt quod audeam ad stirpem generis sui quippiam musitare.
(57r, Z. 38 ff.) Hieronymus Epistola 120, Praefatio, excerp. (PL 22, 982; CSEL 55, 473).
   1
57r, Z. 38 ff. Tit.: — Item in eadem. — Abyssus abyssum invocat, id est abyssus veteris testamenti abyssum invocat evangelii (?). In voce cataractarum tuarum, id est prophetarum et apostolorum suorum.
(57v-Z. 1-15) Dicta ex operibus diversorum auctorum excerpta.
   1
57v Sapiens ille vir Graeciae Demosthenes (sic !) cum expletis centum septem annis seniorem (sic !) cerneret... + Nam et Homerus refert quod de lingua Nestoris iam vetuli et paene decrepiti... + Item declicatus magister est qui pleno ventre de ieiunio disputat. + Item sancta rusticitas solum sibi prodest... — ...sic et in ceteris omnibus animantibus.
(57v, Z. 15-19) Hieronymus Epistola 118,4 und 118,5 excerp. (PL 22, 963 und 964; CSEL 55, 441 und 439).
   1
57v, Z. 15 Quidam philosophus multarum possessionum pretium proiecit in pelagus (!)... — ...ne ipse mergar. + Alio b. (?): Unde et difficulter intrant divites in regna caelorum... — ...subnixos habitatores desiderant.
(57v, Z. 19-23) Dicta.
   1
57v, Z. 19 Praecipue ut reor attentius tibi esse cavendum quia temptamenta prima sunt clericorum feminarum frequentes accessus. + Iste sexus reprehensibiles exhibet clericos. + Nam ferreas mentes libido domat. + Solus ergo cum sola non loquere. + Ne rumigeruli linguis te lacerantibus macerant. + Alienam enim cupiunt vicini discutere vitam, non suam.
(57v, Z. 23-27) Hieronymus Epistola 84,2, excerp. (PL 22, 606; CSEL 55, 122).
   1
57v, Z. 23 Vae, inquit, Isaias, qui dicunt bonum malum et malum bonum... — ...unumquodque non personarum sed rerum pondere pensandum est vel iudicandum est.
(57v, Z. 28-29) Hieronymus Epistola 49,7, excerp. (PL 22, 498; CSEL 54, 361).
   1
57v, Z. 28 Tantum est igitur inter nuptias et virginitatem, quantum inter non peccare et benefacere, immo, ut leuius dicam, quantum inter bonum et melius.
(57v, Z. 30-35) Hieronymus Dicta aus Epistola 54,13 und 1,3 (PL 22, 502 und 328; CSEL 54, 369-370 und 3).
   1
57v, Z. 30 Paulum apostolum proferam, quem quotienscumque legero, videor mihi non uerba audire, sed tonitrua... — ...tergum vertit, ut superet, fugam simulat, ut perfidum occidat. + Non moritur, quisquis uicturus occiditur.
(57v, Z. 36-37) Hieronymus Epistola 72,5 (PL 22, 676; CSEL 55, 12).
   1
57v, Z. 36 Munuscula libenter a te missa suscepi et precor, ut amore, quo nos appetere coepisti, ad finem usque perdures. Non enim coepisse, sed permansisse virtutis est.
(57v, Z. 38) Hieronymus Adversus Helvidium de Mariae virginitate perpetua, cap. 20, excerp. (PL 23, 203 D-204 A).
   1
57v, Z. 38 Virginis definitio est, sanctam esse corpore et spiritu, quia nihil prosit carnem habere virginem, si mente quis nupserit.
(58r-65r) Augustinus Epistola 190 (PL 33, 857-866; CSEL 57, 137-162. CPL 262).
   1
58r Tit.: Incipit epistola beati Augustini episcopi ad Optatum de origine animę. — Domino beatissimo et sincera dilectione desiderabili fratri et coepiscopo Optato Augustinus in domino salutem. Quamvis tuae sanctitatis nullas ad me ipsum datas acceperim litteras... — ...semper vivas domine beatissime et sincera desiderabilis frater (sic !). Explicit ad Optatum.
(65r-69r) Augustinus Epistola 111 (PL 33, 422-427; CSEL 34,2, 642-657. CPL 262).
   1
65r Tit.: Incipit ad Victorianum presbiterum de pressuris bellorum. — Domino dilectissimo et desiderantissimo fratri et compresbytero Victoriano Augustinus episcopus in domino salutem. Litterae tuae impleverunt grandi dolore cor nostrum... — ...si scripturas eius intentissime legeritis. Amen.
(69r-71r) Augustinus Epistola 213 (PL 33, 966-968; CSEL 57, 372-379. CPL 262).
   1
69r Tit.: Gesta a beato Augustino quando sibi successorem elegit. — Gloriosissimo Theodosio duodecies et Valentiniano Augusto iterum consule VI Kal. Octob. cum Augustinus episcopus... — ...et pro Eraclio presbytero domino precem fundatis.
(71rv) Augustinus Epistola 210 (PL 33, 957-958; CSEL 57, 353-355. CPL 262).
   1
71r Tit.: Item Augustinus ad Felicitatem et Rusticum de correptione. — Dilectissimae et sanctissimae matri Felicitati, fratri Rustico et sororibus quae vosbiscum sunt Augustinus et qui mecum sunt in domino salutem. Bonus est dominus et misericordia eius... — ...ut ea quae bene monemus alacriter impleatis. Amen.
(71v-74r) Augustinus Epistola 265 (PL 33, 1086-1089; CSEL 57, 638-646. CPL 262).
   1
71v Tit.: Item conscriptio ad Selucam (!) inquirentem utrum P. apostolus baptizatus sit. — Religiosae in Christi dilectione honorandae famulae dei Seleucianae Augustinus in domino salutem. Lectis litteris tuis de salute vestra laetatus ad ea quae scripsisti respondere non distuli... — ...quem lucrandum ad me tales litteras dandas putasti. Explicit.
(74r-76r) Augustinus Epistola 92 (PL 33, 318-321; CSEL 34/2, 436-443. CPL 262).
   1
74r Tit.: Item eiusdem conscriptio ad Italicam de corpore mediatoris si corporeis oculis videat subtantiam (!) dei. — Dominae eximiae et merito praestantissimae atque in Christi caritate honorandae filiae Italicae Augustinus episcopus in domino salutem. Non solum litteris tuis verum etiam ipso referente qui pertulit comperi... — ...merito praestantissima atque in Christi caritate honoranda filia.
(76r-77r) Augustinus Epistola 160 (PL 33, 701-702; CSEL 44, 503-506. CPL 262).
   1
76r Tit.: Incipit epistola sancti Eubodii ad beatum Augustinum de ratione ac deo. — Perfacta ratio illa est quae omnium rerum praestat scientiam... — ...deus praecipit dilectionem diligendam vel exhibendam esse.
(76r-77r) Evodius VzaliensisEpistola ad Augustinum = Augustinus: Epistola 160 (PL 33, 701-702; CSEL 44, 503-506. CPL 262).
(77r-78v) Augustinus Epistola 161 (PL 33, 702-704; CSEL 44, 507-511. CPL 262).
   1
77r Tit.: Item alia c. s. de virginitate Mariȩ et de corpore filii dei. — Per Iobinum qui ad possessionem Marcianensem missus erat dudum unam quaestionem... — ...perficiat domine sancte venerabiliterque beatissime frater.
(78v-79r) Augustinus Epistola 163 (PL 33, 708; CSEL 44, 520-521. CPL 262).
   1
78v Tit.: Item alia sancti Eubodii ad quem supra de suprascriptis (?) quȩstionibus et de questione ȩpistolȩ Petri apostoli. — Eubodius (!) episcopus Augustino episcopo. Pridem quaestionem misi ad sanctitatem tuam... — ...quod ergo in hac re sanctitati tuae videatur cupio nosse.
(79r-79av) Augustinus Epistola 159 (PL 33, 698-701; CSEL 44, 497-502. CPL 262).
   1
79r Tit.: Item beatus Augustinus ad quem supra de visionibus somniorum. — Domino beatissimo ac venerabili et desiderabili fratri et consacerdoti meo Eubodio (!) et tecum fratribus Augustinus et mecum fratres in domino salutem. Frater iste nomine Barbarus servus dei est iam diu apud Hipponem constitutus... — ...in domini misericordia vegeteris domine beatissime et venerabilis et desiderabilis frater.
(80r-83r) Augustinus Epistola 162 (PL 33, 704-708; CSEL 44, 511-520. CPL 262).
   1
80r Tit.: Item alia cuius supra ad quem supra de ratione et deo et de corpore domini et de visionibus somniorum. — Domino beatissimo et venerabili fratri et coepiscopo sancto Eubodio (!) et tecum fratribus Augustinus et mecum fratres in domino salutem. Multa quaeris ab homine multum occupato... — ...quae apud nos aberrans non potuit inveniri.
(83v-84r) Augustinus Epistola 154 (PL 33, 665-666; CSEL 44, 428-430. CPL 262).
   1
83v Tit. auf 83r: Incipit epistola Macedonii ad beatum Augustinum si sapiens in hoc seculo beatus sit. — Domino merito venerabili et vere suscipiendo patri Augustino episcopo Macedonius. Miro modo afficior sapientia tua et in illis quae edidisti... — ...tueatur domine merito venerabilis et vere suscipiende pater.
(84r-90r, Z. 11) Augustinus Epistola 155 (PL 33, 666-673; CSEL 44, 430-447, Z. 10. CPL 262).
   1
84r Augustinus episcopus famulus Christi familiaque eius dilecto filio Macedonio in domino salutem. Quamvis sapientia quam mihi tribuis in me non agnoscam... — ...in unitatem Christi pacemque redigendos per edictum diceres.
(90r, Z.11) Augustinus Epistola 152, Anfang fehlt (PL 33, 653; CSEL 44, 394, Z. 16-395, Z. 11. CPL 262).
   1
90r, Z.11 Propter quem (!) crimina immisit (!) ostendit se ubi licentia fuerit similia peccaturum... — ...saltem sermonibus tuis pascar.
(90v-103v) Bachiarius monachus Liber de reparatione lapsi (PL 20, 1037-1062. BHM 358).
   1
90v Benedicto in Christo fratri omni mihi in fide et dilectione venerabili Ianuario Bacharius (!) peccator salutem optat. Nisi vererer beatissime frater ne inter simulatos amicos Iob mihi portio poneretur... — ...qui amici tui sumus, intervenire merearis in domino nostro Iesu Christo. Amen.
(90v-103v) Ps. HieronymusEpistola 58 (PL 20, 1037-1062. BHM 358).