![]() |
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=39982 |
VS | I Pergament 14. Jh. |
Lagen: 1I | |
Mit Quadratnotation auf vier roten Notenlinien. – Am rechten unteren Rand ein Teil des Blattes in der Größe 120×60 herausgeschnitten. | |
NS | [I*] Pergament |
Vermutlich ein Einbandfragment herausgeschnitten. |
Einband: Melk um 1475 Gotisch Streicheisenlinien Blindstempel |
Spätgotischer Einband: Leder über Holz mit Streicheisenlinien und Blindstempeln. Melk, um 1475. Blindstempelmotive: Melk Inventar I Nr. 8, 16, 18 und 20. – (VD) Titelschild des 15. Jh. erhalten, Text von jenem im Katalog von 1483 (Gottlieb 1915, 243 f.) abweichend (der Gottlieb-Text findet sich auf dem VD-Spiegel); Signaturschild von 1517 erhalten. – Rücken: vier Doppelbünde, Leder über das Kapital gezogen. – Zwei Riemenschließen (Schließenhaken verloren), je fünf Buckelbeschläge (einer verloren). |
(1r) Melker Besitzvermerk und Signatur des 16. Jh. – (VD-Spiegel) Stempel Zentralstelle für Denkmalpflege und unleserliche Nummer. – Rundstempel Bibliothek des Stiftes Melk auf 1r und 308v. – Die Handschrift ist im Katalog von 1483 unter der Signatur F 60 genannt (MBKÖ I, 243 Z. 35 – 244 Z. 14), im Katalog von 1517 (Cod. 704/1) unter der Signatur D 26. |
(VDS) | Tabula codicis mit Seitenverweisen und Nachträgen einer nahzeitigen Hand. | |
(I) | Missale-Fragment; 14. Jh.; mit Quadratnotation. | |
(1ra-5ra) | Sermo de conceptione BMV in concilio Basiliensi habitus a. 1436 (Parallelüberlieferung: Basel UB, Cod. A III 17a, 183vff. [hier mit Datierung 1437]; Köln, Historisches Archiv, GB fo 123, 293r-300r [hier mit Datierung: 8. Dezember 1437]). Am Rand zeitgleiche Korrekturen der Texthand (?). 1 ![]() | : |
1ra | Tit.: (Rot) Sermo de concepcione gloriose virginis Marie habitus in concilio Basiliensi Memoria mea in generatione saeculorum (Sir 24,28). Ecclesiastici 24to haec verba scribuntur. Quae quidem verba ad litteram sumpta dicuntur de divina sapientia prout hominibus communicatur ... Memoria mea in generatione saeculorum. Scribitur ubi supra. Duas generationes decurrentes per saecula, patres reverendissimi ... — ... et sit ammodo memoria mea in generatione saeculorum. Quod cuilibet nostrum concedat ipse Deus benedictus in saecula saeculorum. Amen. – (5ra Schlussschrift, Datierung) Explicit sermo de conceptione beatissime virginis Marie pronunciatus in concilio Basiliensi per reverendum patrem dominum episcopum Dignensem anno domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto [1436]. | |
(5ra-8rb) | Sermo de BMV conceptione in concilio Basiliensi de 'Ego mater pulchrae dilectionis' (ca. 1436): Excerpta (Ed.: Emmen 1956, 86-99; Ph. Labbé [Ed.], Sacrosancta concilia ad regiam editionem exacta ... XVII. Venedig 1728-1733, 1320). 1 ![]() | : |
5ra | Tit.: (Rot) Sequitur alius sermo de conceptione gloriose virginis in concilio Basiliensi habitus Ego mater pulchrae dilectionis (Sir 24,24). Scribitur Ecclesiastici 24. Hoc generaliter et in epistola praesentis festivitatis ut in aliquibus ecclesiis recitatur. Qui posuit pacem ... — ... cum Maria matre pulchrae dilectionis. Quod tibi et nobis concedat Deus unus in essentia et trinus in personis. Amen. | |
(8v) | Leer. | |
(9ra-71rb) | De fide contra Nestorianos (CPG 8054). (9ra-b) Capitulatio. (9v) Leer. (10ra) Text. 2 ![]() | : |
9ra | Tit.: (Rot) Incipiunt Tituli in primum librum Damasceni Quomodo incomprehensibilis est Deus ... — ... Qualiter facta est mulier. (Rot) Explicit. | |
10ra | Tit.: (Rot) Iohannis prespiteri Damasceni liber primus incipit in quo est tradicio ... Quomodo incomprehensibilis est Deus ... a sanctis patribus prophetis apostolis Deum nemo vidit unquam. Unigenitus qui est in sinu patris ipse enarravit. Ineffabilis igitur est Deus ... — ... id quod ab ipso est gaudium fructificantes. – (71rb Schlussschrift rot) Explicit quartus et ultimus liber Damasceni. Benedictus qui dedict incipere et perficere ipsi honor et gloria per eterna secula. Amen. | |
(71va-90ra) | De Spiritu sancto interpretante Hieronymo (BHM 258). 1 ![]() | : |
71va | Tit.: (Rot) Incipit prologus beati Hieronimi in librum Didimi de spiritu sancto ... Incipit liber Didimi de spiritu sancto translatus de greco in latinum a beato Hyeronimo prespitero Cum in Babylone versarer et purpuratae meretricis essem colonus ... Omnibus quidem quae divina sunt cum reverentia et vehementi cura oportet intendere ... — ... non ignorare sermonis. – (90ra Schlussschrift rot) Explicit liber de spiritu sancto. | |
(90ra-108va) | De fide sanctae et individuae trinitatis (PL 101, 13-58. – CSLMA II, ALC 28). 1 ![]() | : |
90rb | Tit.: (90ra, von neuzeitlicher Hand) Alcuinus. (Rot) Prologus in libros de sancta trinitate Domino glorioso Carolo imperatori augustissimo atque christianissimo humilis levita Alchwinus [Alcuinus] ... (91rb Prooemium) Quamvis enim in huius exilii aerumnosam caecitatem ... — ... gratia et pax a Deo patre et filio eius Iesu Christo domino nostro sit ista confitenti in omnia saecula saeculorum. Amen. | |
(108vb) | Leer. | |
(109ra-165rb) | De tabernaculo et vasis eius ac vestibus sacerdotum libri tres (PL 91, 393-498. CC 119 A, 5-139. - CPL 1345). 1 ![]() | : |
109ra | Tit.: (Rot) Incipit expositio venerabilis Bede prespiteri de tabernaculo domini et vasis eius ac vestibus sacerdotum libri tres capitulum primum ... Incipit liber primus de tabernaculo Moyses in montem Dei ... (109rb) Locuturi domino iuvante de figura tabernaculi ... — ... omnes qui viderunt eos cognoscent eos quia isti sunt semen cui benedixit dominus. – (165rb Schlussschrift) Explicit exposicio Bede de tabernaculo. | |
(165v) | Leer. | |
(166ra-191va) | Vita Anselmi Cantuariensis (BHL 526). 1 ![]() | : |
166ra | Tit.: (Rot) Incipit prologus in vitam beati Anshelmi archiepiscopi Cantuariensis (Ergänzung von der Hand des Bernhard Pez, 1. Drittel 18. Jh.) per Eadmerum monachum Cantuariensem Quoniam multas et antecessorum nostrorum temporibus ... Instituta vitae et conversationis | |
(191va-195rb) | De septem beatitudinibus. 1 ![]() | : |
191va | Tit.: (Rot) Incipit tractatus beati Anshelmi de eterna beatitudine et meritis electorum Quaeritur inter homines quid sit quam ob rem sancti Dei terrena despiciunt ... — ... et exsultatio illis qui dominum diligunt. Cui gloria et imperium in saecula saeculorum. Amen. – (195rb Schlussschrift, Datierung) Explicit in vigilia sancti Andree apostoli anno domini 1460 [29.11.1460]. | |
(195rb-197rb) | Meditatio 3 (prius XI): Meditatio redemptionis humanae (PL 158, 762-769; SAO III, 84-91). 1 ![]() | : |
195rb | Tit.: (Rot) Incipit meditacio beati Anshelmi de reparacione lapsi hominis Anima christiana, anima de gravi morte resuscitata, anima de misera servitute sanguine Dei redempta et liberata ... — ... Satiet eam dilectio tua, impinguet eam affectus tuus, impleat eam amor tuus, occupet me totum et possideat totum, quia tu es cum patre et Spiritu sancto Deus solus benedictus in saecula saeculorum. Amen. Explicit. – (197rb Datierung) Anno domini 1.4.6.1. in octava ascensionis domini [31.5.1461]. | |
(197va-201va) | Liber apologeticus contra Gaunilonem respondentem pro insipiente (PL 158, 247-206; Ed.: SAO I [1938], 130-139). 1 ![]() | : |
197va | Tit.: (Rot) Incipit reponsio contra insipientem beati Anshelmi archiepiscopi Canthuariensis Ergo domine qui das fidei intellectum, da mihi ... — ... benevolentia non malivolentia reprehendisti. – (201va Schlussschrift, Datierung) Explicit anno 61o [1461]. | |
(201va-211va) | De casu diaboli (PL 158, 325-360). 1 ![]() | : |
201va | Tit.: (Rot) Incipiunt capitula in tractatum beati Anshelmi archiepiscopi Canthuariensis De casu dyaboli. Capitulum primum Quod etiam ad angelos dicitur quid habes quod non accepisti et adeo non sit nisi bonum .. (202ra) Illud apostoli 'Quid habes quod non accepisti' ... — ... loqui et uti potestate loquendi. – (211va Schlussschrift, Datierung) Explicit anno domini 1461 in die beate Barbare virginis et martyris feria sexta [4.12.1461]. | |
(211va-218ra) | Dialogus de veritate (PL 158, 467-486). 1 ![]() | : |
211va | Tit.: (Rot) Incipit tractatus beati Anshelmi de veritate. Prefacio eiusdem Tres tractatus pertinentes ad studium sacrae scripturae ... Quoniam Deum esse veritatem credimus ... — ... tunc eius dicitur veritas vel rectitudo. – (218ra Schlussschrift, Datierung) Explicit anno domini 1462 feria quarta post festum Invencionis sancti Stephani prothomartyris [7.1.1462]. | |
(218ra-225rb) | Epistola de incarnatione verbi (PL 158, 259[261]-284; Ed.: SAO II, 1-35). Ohne Prolog. 1 ![]() | : |
218ra | Tit.: (Rot) Incipit alius tractatus beati Anshelmi archiepiscopi Cantuariensis ecclesie de incarnacione verbi Domino ac patri universae ecclesiae in terra peregrinantis summo pontifici Urbano frater Anselmus vita peccator ... — ... in eodem libello a parte inveniet. – (225rb Schlussschrift, Datierung) Explicit anno domini 1462. | |
(225rb-233va) | De conceptu virginali et de originali peccato (PL 158, 431-464). 1 ![]() | : |
225rb | Tit.: (Rot) Incipiunt capitula in librum beati Anshelmi archiepiscopi de peccato originali et de conceptu virginali Quae sit originalis et quae personalis iustitia ... (225va) Cum in omnibus religiosae tuae voluntati velim ... — ... vera probari poterit. Explicit. | |
(233vb-238va) | Proslogion (PL 158, 225-242; Ed.: SAO I, 97-122; F. S. Schmitt [Frommanns Studientexte 2]. Stuttgart 1984; G. Schrimpf, Anselm von Canterbury, Proslogion 2-4. Frankfurt 1994. – CPPM II 193 und 3072h). 1 ![]() | : |
233vb | Tit.: (Rot) Incipit prefacio beati Anshelmi in prosologion id est alloquium eiusdem Postquam opusculum quoddam velut exemplum meditandi de ratione fidei cogentibus me precibus quorundam fratrum in persona alicuius tacite secum ratiocinando quae nesciat investigantis edidi ... (234rb) Eia nunc homuncio fuge paululum occupationes tuas, absconde te modicum a tumultuosis cogitationibus tuis ... — ... Donec intrem in gaudium domini mei, qui est trinus et unus Deus benedictus in saecula saeculorum. Amen. Explicit. | |
(238va-240rb) | Epistola de tribus Waleranni quaestionibus ac praesertim de azymo et fermento (PL 158, 541-548). 1 ![]() | : |
238va | Tit.: (Rot) Incipit epistola bati Anshelmi de sacrificio fermenti et azimi Anselmus servus ecclesiae Cantuariensis Valentiano Menburgensi episcopo. Scienti loquor ... — ... rationabiliter repudiendum iudicatur. Explicit. | |
(240rb-241ra) | Ad Waleranni querelas responsio (PL 158, 551-554). 1 ![]() | : |
240rb | Tit.: (Rot) Incipit epistola Anshelmi de sacramentis ecclesie ad Menburgensem episcopum Domino et amico Wallanno gratia Dei Menburgensi episcopo ... Gaudeo et gratias ago ... — ... olim quandam epistolam. – (241ra Schlussschrift) Explicit epistola Anshelmi de sacramentis. | |
(241ra-251va) | De processione Spiritus sancti contra Graecos (PL 158, 285-326). 1 ![]() | : |
241ra | Tit.: (Rot) Incipit tractatus beati Anshelmi Canthuariensis archiepiscopi contra grecos de processione spiritus sancti ... Negatur a Graecis quod Spiritus sanctus de filio procedat sicut nos Latini confitemur ... — ... sit mihi imputetur non sensui latinitatis. Explicit. | |
(251va-266vb) | Monologion (PL 158, 141-224; Ed.: SAO I [1938], 1-80). 1 ![]() | : |
251va | Tit.: (Rot) Incipit prefacio in librum beati Anshelmi qui Monologion dicitur id est Soliloquium. Prephacio Quidam fratres saepe me studioseque precati sunt ... (252vb) Si quis unam naturam, summam omnium quae sunt, solam sibi in aeterna sua beatitudine sufficientem ... — ... Vere igitur hic est non solum Deus, sed solus ineffabiliter trinus et unus. Qui vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen. – (266vb Schlussschrift, Datierung) Explicit anno domini 1463. | |
(267va) | Tabula codicis, Teil 3 der Handschrift betreffend (Werke Anselms) mit Verweisen auf andere Werke Anselms in anderen Handschriften. | |
(267vb) | Leer. | |
(268ra-va) | Chronica succincte scripta de regno Hebraeorum (Druck: I. Ch. Trombelli, Veterum patrum latinorum opuscula umquam antehac edita. Anecdotorum a Canonicis Regularibus S. Salvatoris evulgatorum II,1. Bologna 1751, 193-194. – Auch unter dem Namen des Hieronymus = BHM 631). 1 ![]() | |
268ra | Tit.: (Rot) Incipit Chronica succincte scripta de regno Hebreorum. (Oberhalb davon eine Notiz von der Hand des [Iohannes Schlitpacher]) Nota quod Isaac vixit 180 annis ut patet Genesis 15 capitulo et ergo ex vicio scriptoris dicitur 104 annis vixisse nisi illud intelligatur post mortem patris Quadragesimo tertio anno Nini regis Assyriorum Abraham patriarcha natus est cuius 75 annus nativitatis est primus repromissionis ... — ... et transtulit decem tribus Israel in Assyrios et civitates Medorum. | |
(268va-273va) | In libros veteris ac novi testamenti prooemia (PL 83, 155–180; Préfaces 26–28, 34–36, 67, 129–131, 136–137, 144–146, 151, 176–178, 210, 219, 258–262. – RB 5176–5231; CPL 1192). 2 ![]() | : |
268va | Tit.: (Rot) In nomine sancte et individue trinitatis incipit liber prohemiorum de librorum novi ac veteris testamenti plenitudine quam in canone katholica recipit ecclesia In principio videlicet quinque libri Moysi, Genesis, Exodus, Leviticus, Neumerus seu Deuteronomium vel recapitulatio legis ... — ... cum Romanorum ducibus atque legationum. | |
272vb | Tit.: (Rot) Incipiunt prefaciones librorum Novi testamenti Evangeliorum praedicatio quamvis quadrifaria sit ... — ... flumen etiam baptismi et mundum vitae in dominum Iesum Christum. | |
(273vb) | De formis hebraicorum litterarum (PL 30, 317–320. – BHM 401; CPPM II A 2361). 1 ![]() | : |
273vb | Tit.: [ohne Titel] Hebraicarum litterarum formae duae sunt, una antiqua qua Samaritani utuntur altera posterior ... — ... Nomina autem sunt ista [bricht ab]. | |
(274ra-276vb) | Legenda nova de s. Barbara. 1 ![]() | |
274ra | Tit.: (Rot) Legenda nova de sancta Barbara. Tempore impiissimi tyranni Maximiani imperatoris principabatur Martianus sub quo erat persecutio Christianorum maxima ... — ... omnes ipsam devote implorantes petita maternaliter per ipsam consecuntur praestante domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Deo patre in unitate Spiritus sancti per omnia saeculo saeculorum. Amen. | |
(276r-v) | Leer. | |
(278ra-286vb) | Passio s. Placidi et sociorum eius (BHL 6863). 1 ![]() | : |
278ra | Tit.: (Rot) Incipit prologus domini videlicet Stephani Aniciensis in passione beatissimi Placidi martiris et sociorum eius. Sub sancti Spiritus disciplina degentibus ... (279ra) Beatus igitur Placidus Christi martyr ex linea senatoriae dignitatis ... — ... et coronae suae Iesus Christo domino largiente cui est decus et imperium per infinita saecula. Amen. – (286va Schlussschrift rot) Explicit viat et passio beati Placidi martiris. | |
(286vb-288rb) | Sermo in s. Scholasticam et vitam eiusdem (PL 66, 941-950. Ed.: A. Lentini, L'omilia e la vita di S. Scolastica di Alberico Cassinense. Benedictina 3 [1949] 217-238, hier: 231-238. – BHL 7522 + Suppl.; CALMA I.2, 104, ALBERI 1.15). 1 ![]() | : |
286vb | Tit.: (Rot) Incipit hystoria de sancta Scolastica virgine Tempore quo Iustinus senior Romanae rei publicae iura moderabatur ... — ... operari non cessat. Qui cum Deo patre et Spiritu sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Deus benedictus. Amen. – (288rb Schlussschrift rot) Explicit legenda de sancta Scolastica virgine. | |
(288va-302rb) | Vita s. Wolfgangi, ep. Ratisbonensis (Druck: Hain 16221 = GW M51767 [Burgdorf, 1475]. Ausg.: AA SS Nov. II, 565-582; MGH.SS 4, 525-542 = PL 146, 391-422. – BHL 8990). 1 ![]() | : |
288va | Tit.: (Rot) Incipit prologus in legendam sancti Wolfgangi Ratisponensis episcopi Fratrum quorundam nostrorum hortatu ... (288vb) Beatus igitur Wolfgangus natione Suevigena ex ingenuis parentibus ... — ... in quantum potuit Deum sanctosque illius laudavit. – (302rb Schlussschrift rot) Explicit legenda sancti Wolfgangi Ratisponensis presulis. | |
(302va-304va) | Carmen de beato Wolfgango. 1 ![]() | |
302va | Tit.: (Am Rand) Carmen istud in plerisque locis caute legendum atque intelligendum est multum enim igitur continentur modo poetica in sexta qui fabulis et mendaciis uti consueverunt Iesu medice caelorum rex ... — ... et pro tuo grege ora ad dominum. | |
(304va-305rb) | Oratio de s. Wolfgango. 1 ![]() | |
304va | Tit.: (Rot) Incipit oracio de sancto Wolfgango Sanctissime Wolfgange Christi confessor pretiose, o praelare pontifex ... — ... gregem defendat nunc et in aevum. Amen. | |
(305va-308rb) | Collatio habita in tricesima depositionis die venerabilis patris ac domini Simonis, abbatis Lunaelacensis monasterii († 1463) (Gedenkpredigt für Abt Simon) (Lit.: VL IV [1983], Sp. 807 [Jürgen Stohlmann]). 1 ![]() | : |
305va | Tit.: (Rot) Collacio habita per quendam virum religiosum [am Rand von anderer zeitnaher Hand ergänzt: videlicet patrem Hieronimum de Werdea natum] in tricesimo deposicionis die venerabilis patris ac domini domini Symonis abbatis Lunelacensis monastery qui et extitit primus reformator necnon et secundus fundator eiusdem monastery. Qui cum rexisset annis 42 mensibus VI diebus 22 extremum clausit diem anno ab incarnacione domini 1463 XXII [korrigiert zu: XXIIII] die mensis Maii hora meridiana In nomine superbenedictae trinitatis patris et filii et Spiritus sancti. Amen. Cum accubuisset Iesus in domo Simonis fractum est alabastrum ... Reverendissimi venerabiles et venerandi mihi autem reverendissimi patres et domini fratresque ac ceteri in Christo Iesu sincerissime praecolendi, licet verba quae proposuit beati Iohannis ... — ... apud quod est vera vita, qui vivis regnas et imperas per seculorum saecula. Amen. | |
(308v) | Epitaphium sepulcri domini Simonis abbatis Lunaelacensis (Lit.: VL IV [1983], Sp. 310 [Jürgen Stohlmann]). 1 ![]() | : |
308v | Tit.: (Rot) Epythafium sepulchri eiusdem Abbatis Simonis memor es prece supplico sitis ... — ... His superam lucem det Deus et requiem. | |
(308v) | Epitaphium Stephani de Spanberg abbatis Mellicensis. Von der Hand des Iohannes Schlitpacher. 1 ![]() | |
308v | Tit.: [ohne Titel] Clauditur hac terra dominus Stephanus pius abbas / de Spannberg oriundus in artibus ipse magister ... — ... Cuius perpetua sit requies anime. – (308v Datierung) 1476 Vincentii [22.1.1476]. | |
(309r-310v, HDS) | Leer. |