Permalink: https://manuscripta.at/?ID=5149 |
Teil 1 | 1-194 Papier 1437 |
Lagen: 16. VI194 | |
Reklamanten. Pergamentstreifen als Falzverstärkung (mit lat. Beschriftung). Textergänzungen auf separat eingehefteten Blättern. Mehrfach Datierungen in das Jahr 1437 (141r, 192r). | |
Schrift: | |
(1r-194v) Schriftraum: 150 × 90 Spaltenzahl: 1 | |
Schreiber: Wilhelm Kogler de Ardinga (Erding in Oberbayern), frater, 1436 Profess in Mondsee (?) – Schriftart: Schlaufenlose Bastarda – Marginalien Im Traktat über den Gehorsam (146r-156v) Anmerkungen und Textergänzungen in roter Tinte. | |
Ausstattung: Illuminiert Rubriziert Fleuronnéeinitiale(n) | |
Rote Überschriften, Rubrizierungen und Unterstreichungen. Bei Kapitelanfängen ein- bis sechszeilige Lombarden, meistens in Rot, aber auch in Blau bzw. Grün. – (159r) Fleuronnéeinitiale in Rot und Schwarz, der Mondseer Fleuronnéegruppe "FL 2" zuzurechnen (siehe MeSch VI, Einleitung Mondsee); (208r) Initiale mit Perlen bzw. Knospenreihe im Binnenfeld. – Nachgetragen: (7r) Dekor aus Vertikalstrichen, als Randbesatz Perlenreihen, (99r) italianisierende Parallelstriche. – (4r, 111v) je eine Zeigehand. | |
Teil 2 | 195-244 Papier |
Lagen: 4. VI242 + I244 | |
Reklamanten. Pergamentstreifen zur Falzverstärkung (mit lat. Beschriftung). | |
Schrift: 2 verschiedene Schriften/Schreiber | |
Schrift 1 | (195r-240r) Schriftraum: 145 × 90 Spaltenzahl: 1 |
Schriftart: Bastarda – Marginalien | |
Schrift 2 | (240v-244v) Schriftraum: 200 × 90 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 24 |
Schriftart: Bastarda |
Einband: 15. Jh. Gotisch Schmucklos |
Schmuckloser Ledereinband über Holz. Ehemals fünf Beschläge auf beiden Deckeln, inzwischen alle entfernt, ebenso zwei Schließen entfernt. Buchrücken papierverstärkt (Mondsee, 17. Jh.) mit Titelaufschrift und Olimsignatur H 69. Zwei Papiertitelschilder auf dem Vorderdeckel: ... Spira super reg. S. Benedicti sowie mit weiterer Olim-Signatur: No. L 719 (?). |
Vorbesitzer 1: Mondsee, Benediktinerkloster St. Michael (748-1791), 1437, H 69 Die Handschrift entstand 1437 (Kolophone 126v, 141r, 192v) im Benediktinerstift Mondsee. In den Exzerpten des Hieronymus de Mondsee aus den Jahren 1451-1453 in Wien, ÖNB, Cod. 3602 auf 1r unter Nr. 3 bereits genannt (MBKÖ V, 77). Vorbesitzer 2: Wien, Hofbibliothek, Ende 18. Jh. Im Übernahmekatalog der Mondseer Handschriften von 1798 (Cod. Ser. n. 2162) auf 39v und 40r mit der unmittelbaren Vorsignatur angeführt. |
(VDS) | Inhaltsverzeichnis. Nachgetragen. | |
(1r-59r) | Tractatus super capitula 2 et 33 regulae s. Benedicti. ([37r] Kapitel 33). 1 | : |
1r | Tit.: (Rot) Super secundo capitulo regule. Qualis debeat esse abbas In praecedenti capitulo beatus Benedictus distinxit quattuor genera monachorum ... | |
(35r-35v) | leer. | |
(59v-76r) | De proprietate monachorum (Mehrfach überliefert, u.a. in Melk, Cod. 793, 293v-310v.). 1 | : |
59v | Tit.: (Rot) Tractatus de proprietate Praecipue hoc vitium radicitus amputandum est de monasterio. Quia in hoc capitulo regulae XXXIII prohibetur monachus ne habeat proprium ... | |
(76v-91r) | De communitate bonorum monasterii (ebenfalls überliefert in Melk, Cod. 793, 333v-335v.). 1 | : |
76v | Tit.: (Rot) Incipit tractatus de communitate. In hoc capitulo regule xxxiiio proprium accipitur prout secundum similitudinem sumptum opponitur communi capitulum Praecipue hoc vitium etc. - Cum in initio praecedentis tractatus dictum sit quod hoc nomen proprium dupliciter accipiatur uno modo per oppositum ad alienum ... — ... et quilibet monachus in aliquo administractionis officio constitutum. Finis est huius tractatus. Sequere alium ### | |
(91v-113v) | De professione monachorum, Exc. (Druck: Pez, TA I/2 [1721], 567-650. -- Kaeppeli 1624). 1 | : |
91v | Tit.: (Rot) Excerpta ex tractatu Iohannis Abbatis de professione monachorum Displicet deo infideli et stulta promissio [Eccl 5,3]. Promissio vero stulta est ... — ... Melk: qui autem requirunt dominum animadvertunt omni. - <Schlussschrift, rot> Explicit tractatus Iohannis abbatis de professione monachorum. | |
(114r-126v) | Epistola de tribus votis substantialibus religiosorum (Ebenfalls überliefert in Melk, Cod. 750, 235r-249v). 1 | : |
114r | Tit.: (Rot) Incipit epistola Humberti ad omnes religiosos in caritate conscripta de tribus essentialibus Filiis gratiae et coheredibus gloriae fratribus carissimis religiosis universis vitam ducere Deo gratam sibi fructuosam iocundam angelis daemonibus terribilem hominibus exemplarem ... — ... Melk: Illic in quam vita sine morte certum sine forte dies sine nocte libertas sine timore gaudium sine merore requies sine labore regalis dominatio sine fine. Haec nobis praestare dignetur qui est principium et finis omnium sine fine. Amen. (Rot) Amen puntschüch | |
(127r-141r) | Epistola de praecepto et dispensatione (PL 182, 859-894; Ed.: J. Leclercq--H. Rochais, S. Bernardi Opera III. Rom 1963, 253-294). 1 | : |
127r | Tit.: (Rot) Epistola libri de praecepto et dispensatione editi per beatum Bernhardum Domino abbati Columbensi frater Bernardus abbas dictus de Claravalle valere in domino semper. Rescriptum meum ad epistolas duorum Carnotensium quorundam monachorum ... — ... quod et studui satisfacere voluntati. Deo gratias. <Schlussschrift, Datierung> Finita est hec epistola in die sancte Iuliane Anno etc. tricesimo septimo [16. Februar 1437]. Darunter: Sequitur exhortatio benignus ## | |
(141v-142v) | Exhortatio. 1 | : |
141v | Tit.: (Rot) Incipit exhortatio Magistri Henrici de Hassia Quanta fratres audimus et cognoscimus et cottidie in scripturis legimus monita | |
(143r-145v) | leer. | |
(146r-156v) | Tractatus de oboedientia. 1 | : |
146r | Tit.: (Rot) Incipit tractatus Humberti de oboedientia Oboedientia sic describitur oboedientia est voluntas faciendi praeceptum vel mandatum superioris ... — ... Nullus magis sacrificium est deo ... et tetigit labia Ysaie, Ysaie vjo (Is 6,6). Nam non sunt digna praedicande verbum Dei labia illa, que iste carbo non tetigerit Deo gratias. Finis est huius tractatus. | |
(157r-158v) | leer. | |
(159r-192v) | Sermones de eucharistia (1-5, hier ohne Autornennung) (Madre 247, ohne Nennung dieser Handschrift). 1 | : |
159r | Tit.: (Rot) Sermones de corpore Christi Caro mea vere est cibus et sanguis meus vere est potus etc. [Io 6,56]. In textu hoc evangelium praecendente dominus multa locutus [gestr. est] fuit de eucharistie sacramento et quia frequenter discipulis suis parabolice loquebatur ... ... — ... (192v) omnimode adimplebit. Cuius aeterni convivii etiam nos particeps efficiat idem Dominus noster Ihesus Christus, qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat unus deus in saecula benedictus. Amen. <Schlussschrift, Datierung> Finiti sunt hii sermones Dominica prima adventus Domini Anno etc. xxxvij [1437]. | |
(193r-194v) | leer. | |
(195r-200r) | Caeremoniale für die Sonntage der Fastenzeit. 1 | |
195r | Tit.: (Rot) Nota ad dandam disciplinam in capitulo Post lectionem regulae quando dicuntur ... (Rot) Nota quod feria secunda post Esto michi incipimus comedere de oleo usque ad festum Pasce ... Item sabbato ante Invocabit incipimus cantare vespera hora etc. ... ... — ... (200r, Rot) Nota quod a festo Pasce usque ad Ascensionem omnes Ympni diurnales cantantur sub illa nota ... Rex gloriose etc. | |
(200v) | leer. | |
(201r-240r) | Caerimoniae regularis oberservantiae OSB secundum quod in monasterio Sublacensi practicantur (Ed.: J. F. Angerer, Breviarium caerimoniarum monasterii Mellicensis [Corpus consuetudinum monasticarum 11,2]. Siegburg 1987, 7-251). (Sigle O1, Textfassung u). 1 | |
201r | Tit.: Incipit caerimoniae regularis observantiae ordinis sanctissimi patris nostri Benedicti ex ipsius regula scripte, secundum quod hodie in sacro monasterio suo Sublacense et specu practicantur. In nomine patris et filii et spiritus sancti. Amen. Quamvis beatissimi patris nostri Benedicti regula sufficientissime ac clare regularis vitae exprimat modum et formam... (p. 6, De sono ad collacionem capitulum primum) Omni itaque tempore quibus manducatur facta cena et postquam manducaverit lector | |
(240v-244v) | Register. |