Beschreibende Bibliographie der gedruckten Kataloge zu den Handschriftenbeständen der Handschriftensammlung der Österreichischen Nationalbibliothek bis zum Erscheinungsjahr 1974
I. Abendländische Handschriften
1) Gesamtkataloge
2) Lateinische Handschriften
3) Europäische Sprachen
a) Deutsche Handschriften
b) Italienische Handschriften
c) Katalanische Handschriften
d) Kroatische Handschriften
e) Polnische Handschriften
f) Portugiesische Handschriften
g) Spanische Handschriften
h) Tschechische Handschriften
II. Griechische Handschriften
III. Slawische Handschriften
IV. Außereuropäischer Kulturkreis
1) Äthiopische Handschriften
2) Arabische Handschriften
3) Armenische Handschriften
4) Chinesische Handschriften
5) Georgische Handschriften
6) Hebräische Handschriften
7) Japanische Handschriften
8) Indische Handschriften
9) Koptische Handschriften
10) Koreanische Handschriften
11) Mandschurische Handschriften
12) Persische Handschriften
13) Syrische Handschriften
14) Türkische Handschriften
V. Illuminierte Handschriften
2
1965
Mihaliuk, Melanie: Verzeichnis der Kataloge der Handschriftensammlung.
Wien, um 1965 [Maschinschriftl.].
HAN: Sep.362
Chronologisch zusammengestelltes Verzeichnis der wichtigsten
handgeschriebenen und gedruckten Kataloge in der Handschriftensammlung der
Österreichischen Nationalbibliothek.
Ohne Register.
4
5
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
86
88
92
93
95
96
97
98
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
126
127
128
129
130
132
133
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
146
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
166
167
168
169
170
171
172
174
176
177
178
179
180
181
182
183
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
Letzte Änderung: 18.02.1997
1963 - 1975
Mazal, Otto - Unterkircher, Franz: Katalog der abendländischen
Handschriften der Österreichischen Nationalbibliothek, ''Series nova''
ÖNB: 948.477-C.H - NB 22h
Verzeichnet die Neuerwerbungen der Bibliothek seit 1870. Vorangestellt in
jedem Band eine kurze Beschreibung bemerkenswerte Stücke und größerer
zusammenhängender Bestände.
Mit Incipit-, Personen-, Orts-, Titel- und Sachregister.
1965
Tabulae codicum manu scriptorum praeter graecos et orientales in
Bibliotheca Palatina Vindobonensi asservatorum. 11 Bde. Wien 1864-1912.
(Photomechanischer Nachdruck in 5 Bänden. Graz 1965).
ÖNB: 1,011.595-B.H - NB 21a
Katalog der abendländischen Handschriften, mit einem Namensindex und
systematischen Register für Anonyma in jedem Band.
2) Lateinische Handschriften
6
1551
Lazius, Wolfgang: Catalogus et Tituli codicum et autorum antiquorum, qui
lucem nondum viderunt, in vetustioribus coenobiis Austriae utriusque,
Helvetiae, Brisguaviae, Alsatiae, Sundgoviae et Nigrae Sylvae
...delitescentes. Wien 1551.
ÖNB: 49.C.38. - Rara 153
Die Liste enthält 71 Handschriften, von denen 60 nachweislich in die
Hofbibliothek kamen.
Ohne Register.
1665 - 1669
Lambeck, Peter: Commentariorum de Augustissima Bibliotheca Caesarea
Vindobonensi. 1-2. Wien 1665-1669.
ÖNB: 397.079-D.H - NB 1
s. bei Nr. 101
1720
Bibliotheca Hohendorfiana ou Catalogue de la Bibliothèque De feu Monsieur
George Guillaume Baron de Hohendorf ... . La Haye 1720.
ÖNB: 397.412-B.H - NB 17a
Die Bibliothek wurde 1720 für die Hofbibliothek gekauft. Im 3. Teil des
Kataloges werden die Handschriften, nach Format geordnet, beschrieben. Der
Index dazu wurde in Cod. 11.939 vom Skriptor der Hofbibliothek Heinrich
Millauer angelegt (vgl. Brechler, Karl: Die Büchersammlung des Freiherrn
von Hohendorf ... Wien 1928).
1733
Guarient et Raall, Ferdinand Dominicus: Bibliotheca Windhagiana ab
illustr., quondam S.R.I. Comite Joanne Joachimo, ab et in Windhag, ...
Anno M.DC.LXXVIII pro Usu Publico, ... fundata. Wien 1733.
ÖNB: 56.559-B.H - NB 17
Systematischer Katalog für Drucke und Handschriften mit Signaturen der
Windhagischen Bibliothek. (Vgl. Vorderwinkler, Irene: Die Kunstkammer des
Grafen Joachim von Windhag. Wien 1951. [Phil.Diss.]).
1739
Montfaucon, Bernard de: Bibliotheca bibliothecarum manuscriptorum nova ...
autore Bernardo de Montfaucon. 1.2. Paris 1739, 533-587.
ÖNB: 397.067-D.H - Kat.2°/1
S. 533 - 587: ''Ex Bibliotheca S. Caesareae Majestatis Vindobonensi, quae
inter praestantissimas Europae numeratur. Selecto ex Petro Lambecio et
Nesselio.''
S. 562 - 568: Ambraser Sammlung, nach Peter Lambecks gedrucktem Katalog.
S. 568 - 587: ''Inventarium librorum editorum et manuscriptorum contra
Turcas.'' Nach dem Handschriftenkatalog des Blotius über Turcica (Cod.
8467) ediert.
1749
Lidl, Bernhard: Mantissa Chronici Lunaelacensis bipartita. Cujus Pars
Prior descriptionem Jubilaei Millenarii recens celebrati. Pars Posterior:
Catalogum Manuscriptorum Lunaelacensium ab Aerae Christianae Saeculo IX.
ad XVI. proponit. Stadt am Hof (Regensburg) 1749.
ÖNB: *38.Q.26.(H) - NB 19
Im zweiten Teil, auf S. 350 - 416, werden in systematischer Anordnung die
Handschriften des Klosters Mondsee, die später infolge der Josephinischen
Säkularisierung in die Hofbibliothek kamen, verzeichnet.
1750
Lambacher, Philipp Jakob: Bibliotheca antiqua Vindobonensis civica, seu
Catalogus librorum antiquorum, cum manuscriptorum, tum ab inventa
Typographia ad Annum usque MDLX typis excusorum, qui in Bibliotheca
Vindobonensi civica asservantur, cum annotationibus historico-literario-
criticis. Pars 1. Libros theologicos complectens. Wien 1750.
ÖNB: 74.D.69.(H) - NB 18
Katalog innerhalb der Theologie nach Spezialdisziplinen geordnet. Die
Bestände wurden 1780 für die Hofbibliothek erworben.
Ohne Register.
1766 - 1769
Lambeck, Peter: Petri Lambecii commentariorum de Augustissima Bibliotheca
Caesarea Vindobonensi libri. Editio altera. Opera et studio Adami
Francisci Kollarii ... libri 1.2. Wien 1766-1769.
ÖNB: 395.017-D.H - NB 3
s. bei Nr. 101
1780
Balbinus, Bohuslav: De Bibliotheca Caesarea Viennensi, quantum ad libros
attinet ad Bohemiam argumento pertinentes. In: Bohemia docta. Opus
posthumum editur. P.3. Prag 1780, 192-196.
ÖNB: 29.V.7. - Kat 8°/189
Angeführt sind 25 Böhmen betreffende Handschriften.
1783
Catalogus praestantissimorum librorum nec non rarissimorum manuscriptorum
Bibliothecae Kollarianae. Wien 1783.
ÖNB: 397.157-B.H - NB 91
Die Bibliothek wurde 1783 von der Hofbibliothek bei einer Versteigerung
erworben. Der Katalog verzeichnet Handschriften und Drucke nach
Sachgebieten und Formaten geordnet.
Ohne Register.
1793 - 1802
Denis, Michael: Codices manuscripti theologici Bibliothecae palatinae
Vindobonensis latini aliarumque occidentis linguarum. 1-5. Wien 1793-1802.
ÖNB: 397.068-D.H - NB 6
Die Bände 1 - 3 verzeichnen die lateinischen theologischen Handschriften,
die bis in der Zeit Kaiser Karls VI. von der Hofbibliothek erworben
wurden, die Bände 4 - 5 die bis um 1800 erworbenen Bestände.
Bd. 1. Hierographie, Hermeneutik, Patristik.
Bd. 2. Dogmatik, Polemik, Aszetik.
Bd. 3. Kasuistik, Homiletik; Liturgie, Synoden.
Vorangestellt ist ein Personen- und Sachregister für alle drei
Bände.
Bd. 4. Hierographie, Hermeneutik, Patristik.
Bd. 5. Teil 1: Dogmatik, Polemik, Aszetik.
Teil 2: Kasuistik, Homiletik, Liturgie, Synoden.
Vorangestellt ist ein Personen- und Sachregister für beide Bände.
Mit Signaturen der Hofbibliothek des 18.Jh.
1807
Saint-Genois, Joseph: Catalogue des manuscrits de l'Histoire profane, qui
se trouvent à la Bibliothèque de Vienne. In: Prolégomenes ou notes du
Comte Joseph de Saint Genois ... au sujet de son emprisonnement, arrivè le
21 Juin 1790 adressés au peuple des provinces Belgiques. Lille 1807, 113-
134.
ÖNB: 397.104-C.H - NB 20
Historische Handschriften, alphabetisch geordnet, mit Signaturen der
Hofbibliothek des 18.Jh.
1819
Primisser, Alois: Die kaiserlich-königliche Ambraser-Sammlung. Wien 1819.
ÖNB: 397.155-B.H - Kat.8°/202
Auf Seite 256 -298 sind 69 Handschriften beschrieben.
1820
Delius, Christian Heinrich: Auszug aus dem Verzeichnis der Handschriften
der Profan-Schriftsteller der kaiserl. Bibliothek zu Wien. In: Archiv der
Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde 1 (1820) 317-321.
ÖNB: 393.002-B.H - I/10
Historische Handschriften mit Signaturen der Hofbibliothek des 18. Jh.
1820
Pertz, Georg Heinrich: Auszug aus den Handschriftenverzeichnissen der k.k.
Hofbibliothek zu Wien. In: Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche
Geschichtskunde 2 (1820) 397-638.
ÖNB: 397.356-C.H - NB 26 und I/10
Hauptsächlich historische Handschriften mit Signaturen der Hofbibliothek
des 18. Jh.
1821
Pertz, Georg Heinrich: Auszug aus dem neuern Handschriftenverzeichniß der
k.k. Hofbibliothek. In: Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche
Geschichtskunde 3 (1821) 391-413.
ÖNB: 397.356-C.H - I/10
Nach Titeln alphabetisch geordnet mit Signaturen der Hofbibliothek des
18.Jh.
1829
Graff, Eberhard Gottlieb: Inhaltsanzeige, Auszüge und Collationen der für
altdeutsche Sprache und Literatur wichtigsten Sprachdenkmäler in der bei
Denis
ÖNB: 68.285-B.H - Phil.360
s. bei Nr. 73
1836
Endlicher, Stephan: Catalogus codicum philologicorum latinorum
Bibliothecae Palatinae Vindobonensis (Catalogus codicum manuscriptorum
Bibliothecae Palatinae Vindobonensis 1). Wien 1836.
ÖNB: 397.098-C.H - NB 21
Katalog der lateinischen Klassikerhandschriften nach literarischen
Gesichtspunkten und Literaturgattungen geordnet, mit Angabe der Signaturen
der Hofbibliothek des 18.Jh. und der geltende Signaturen, zum Teil mit
Provenienzvermerken und Literaturangaben.
Konkordanzen : Katalognummer : Hofbibliothek 19. Jh. - Hofbibliothek 18.
Jh.
Autorenindex und Register.
1840 - 1841
Chmel, Josef: Die Handschriften der k.k. Hofbibliothek in Wien im
Interesse der Geschichte, besonders der österreichischen. 1-2. Wien 1840-
1841.
ÖNB: 397.117-B.H - NB 25
Verzeichnis von über 400 Handschriften, mit Angabe der heutigen und der
Signaturen des 18. Jahrhundert der Bibliothek. In jedem Band
Signaturenkonkordanz, Sach- und Namenregister.
1842
Dolliner, Thomas: Beiträge zu einem Codex epistolaris aus Handschriften
der k.k. Hofbibliothek. In: Der österreichische Geschichtsforscher 2
(1842) 399-417.
ÖNB: 50.C.28* - Sep.357
Nach Signaturen des 18.Jh. werden hier 20 Briefe aus Handschriften
wiedergegeben.
1838 - 1841
Chmel, Josef: Auszüge aus interessanten Handschriften der k.k.
Hofbibliothek zur Geschichte des sechzehnten Jahrhunderts. In: Der
österreichische Geschichtsforscher 1 (1838) 98-152; 2 (1841) 399-417.
ÖNB: 50.C.28* - Sep.356
Beschrieben werden einige Austriaca-Handschriften mit geltenden
Signaturangaben.
1843
Gar, Tommaso: I codici storici della collezione Foscarini conservata nella
Imperiale Biblioteca di Vienna (Archivio Storico Italiano 5). Firenze
1843.
ÖNB: 397.358-B.H - NB 28
Beschreibung von 497 Handschriften, systematisch geordnet, mit Signaturen
der Foscarinischen Sammlung und der heutigen Signaturen der
Österreichischen Nationalbibliothek. Im Exemplar der Handschriftensammlung
handschriftliche Signaturenkonkordanz.
1855
Canale, Michele Giuseppe: Peplo ottuplo de Mar - Nero ossia indicazione
dei diversi luoghi di quello, menzionati nelle otto piú antiche carte
geografiche esistenti nell' Imp. Biblioteca di Vienna. Genova 1855.
ÖNB: 35.587-B
Mit Ortsregister.
1855
Sacken, Eduard: Die k.k. Ambraser-Sammlung. 2.Teil. Die Kunst- und
Wunderkammer und die Bibliothek. Wien 1855.
ÖNB: 105.628-B.H - Kat.4°/491a
112 Handschriften in systematischer Ordnung beschrieben, von einer
späteren Hand in das Exemplar der Handschriftensammlung die heute
geltenden Signaturen ergänzt.
1860
Matkovic, Petar: Alte handschriftliche Schifferkarten in der kais. Hof-
Bibliothek in Wien. Mit 2 dem Portolano des Gr.Benincasa 1480 entnommenen
Karten von der Westküste Afrika's. Warasdin 1860.
ÖNB: 393.177 C.K
11 Portulane und 1 Weltkarte mit geltenden Signaturen der Bibliothek.
1864
Gachard, Louis Prospier: Notice des manuscrits concernant l'histoire de la
Belgique qui existent à la bibliothèque impèriale à Vienne. In: Compte
Rendu des séances de la Commission royale d'histoire 5,3/3. Bruxelles
1864.
ÖNB: 123.844-B.H - NB 27
Etwa 100 Handschriften, mit Angabe der heutigen Signaturen der Bibliothek.
Im Exemplar der Handschriftensammlung handgeschriebene Konkordanz zwischen
Signaturen und Seitenzahl des Kataloges.
1873
Becker, Moritz Alois: Die Sammlungen der vereinten Familien- und Privat-
Bibliothek Sr.M. des Kaisers. 1-4. Wien 1873-1882.
ÖNB: 397.072-D.H - NB 11
Im Band I, auf Seite VI - XXII, werden die Handschriften verzeichnet, die
von besonderer historischer oder bibliographischer Bedeutung sind.
Vorangestellt ist eine kurze Geschichte der Sammlung, im Exemplar der
Handschriftensammlung sind die Kastensignaturen der Bibliothek mit
Bleistift nachgetragen. Die Handschriften heute im Bestand der Series-nova
-Codices der Österreichischen Nationalbibliothek aufgestellt.
1878
Fischer, Ludwig: König Matthias Corvinus und seine Bibliothek. In:
Jahresbericht über das k.k. Staats-Untergymnasium im 2. Bezirke von Wien,
für das Schuljahr 1877/78. Wien 1878, 1-37.
ÖNB: 390.374-B.H - NB 86
Vorangestellt die Geschichte der Bibliotheca Corviniana. Auf Seite 26 -
29 sind 25 echte und 16 vermutliche Corvinen mit Literaturangaben
verzeichnet.
1884
Diekamp, Wilhelm: Westfälische Handschriften in fremden Bibliotheken und
Archiven. 2. Die K. K. Hofbibliothek zu Wien. In: Zeitschrift für
vaterländische Geschichte und Altertumskunde 42 (1884) 153-155.
HAN: Sep.4063
Angeführt sind 7 Handschriften.
1890
I Codici della biblioteca del cenobio de S. Giovanni a Carbonara di Napoli
dei Pp. Eremitani di S. Agostino, Spedita a Vienna nel 1718 per B. C.
Neapel 1890.
ÖNB: 86.165-A.H - NB 84
Auf Seite 29 - 40 werden einige Handschriften der Klosterbibliothek
Carbonara genannt. (Vgl. Mencik, F.: Die Neapolitanischen Handschriften
der Hofbibliothek. 1904.)
1895
Catalogus codicum Hagiographicorum qui Vindobonae asservantur in
Bibliotheca privata Serenissimi Caesaris Austriaci. In: Analecta
Bollandiana 14 (1895) 231-283.
ÖNB: 390.876-B.H - II/4
Die beschriebenen Handschriften befinden sich seit 1921 in der
Österreichischen Nationalbibliothek.
1897
Schubert, Anton: Aus Mähren und Schlesien der k.k. Hofbibliothek zu Wien
gewordene Handschriften und Altdrucke. In: Mitteilungen des
Österreichischen Vereins für Bibliothekswesen 1 (1897) 43-56.
ÖNB: 412.499-B.Kat.
Verzeichnis von durch die josephinischen Klosteraufhebungen erworbenen 10
Handschriften, 107 Inkunabeln und 26 Frühdrucken der Hofbibliothek.
1899
Modern, Heinrich: Die Zimmern'schen Handschriften der k.k. Hofbibliothek.
Ein Beitrag zur Geschichte der Ambraser Sammlung und der k.k.
Hofbibliothek. In: Jahrbuch der Kunsthistorischen Sammlungen des
Allerhöchsten Kaiserhauses 20 (1899) 1-71.
ÖNB: 397.081-D.H - NB 13
Vorangestellt eine Einleitung über die Ambraser Handschriften und die
Zimmernsche Bibliothek. Auf Seite 12 - 68 werden 68 Zimmernsche
Handschriften, die sich in den kaiserlichen Sammlungen befinden,
beschrieben.
Konkordanzen: Signaturen der ÖNB : Ambras : Zimmern: Hofbibliothek 18.Jh.
1900
Gottlieb, Theodor: Büchersammlung Kaiser Maximilian I. Mit einer
Einleitung über älteren Bücherbesitze im Hause Habsburg. (Die Ambraser
Handschriften. Beitrag zur Geschichte der Wiener Hofbibliothek 1). Leipzig
1900.
ÖNB: 401.933-B.H - NB 69
Die Handschriften werden mit geltenden Signaturen angeführt.
Mit Autoren- und Sachindex.
1904 - 1905
Mencik, Ferdinand: Die Neapolitanischen Handschriften der Hofbibliothek.
In: Mitteilungen des Österreichischen Vereins für Bibliothekswesen 8
(1904) 133-143, 170-177 u. 9 (1905) 31-37.
ÖNB: 397.365-C.H - NB 90
Es sind 97 Handschriften angeführt, davon 22 griechische. Sie wurden 1919
an Italien abgetreten. (Vgl. Cod. 9584).
Auf S. 136 - 137 Konkordanz zwischen den heutigen und den früheren
Signaturen.
1913
Weinberger, Wilhelm: Handschriften mährischen Provenienz in der Wiener
Hofbibliothek. In: Zeitschrift des deutschen Verein für die Geschichte
Mährens und Schlesiens 17 (1913) 339-341.
HAN: Sep.360
Verzeichnet sind einige aus Mähren stammende Handschriften mit geltenden
Signaturen.
1919
Tietze, Hans: Die Entführung von Wiener Kunstwerken nach Italien. Wien
1919.
ÖNB: 543.691-B.H - NB 67
Auf Seite 47-57: Verzeichnis der aus der Hofbibliothek entnommenen
Handschriften und Druckwerke. Die Handschriften werden nach
Bibliothekssignaturen angeführt.
1925
Zinner, Ernst: Verzeichnis der astronomischen Handschriften des deutschen
Kulturgebietes. München 1925.
ÖNB: 555.556-B.H - Kat.4°/105
Mit Siglen und heutigen Signaturen sind die Handschriften der
Nationalbibliothek gekennzeichnet.
1926
Gerstinger, Hans: Johannes Sambucus als Handschriftensammler. In:
Festschrift der Nationalbibliothek in Wien. Wien 1926, 251-400.
ÖNB: 557.222-C.H - NB 77
Auf Seite 349 - 395 sind die nachweisbar aus der Bibliothek des Sambucus
stammenden 383 griechischen und 113 lateinischen und abendländischen
Handschriften der Österreichischen Nationalbibliothek verzeichnet. Voran
steht eine Abhandlung über die Sammlertätigkeit des genannten Humanisten.
Mit Personen- und Sachindex, sowie Angaben der geltenden Signaturen,
Entstehungszeit der Handschriften, Vorbesitzer, Exlibris und Notizen von
Hugo Blotius und von Sebastian Tengnagel.
1932
Schwarz, Arthur Zacharias: Aus den Handschriften der Wiener ''Tabulae''.
In: Abhandlungen zur Erinnerung an Hirsch Perez Chajes. Wien 1932, 204-
236.
ÖNB: 588.905-B.H - NB 214
Verzeichnis von über 100 Handschriften (mit den geltenden Signaturen) aus
dem Bestand der abendländischen Codices (in den ''Tabulae codicum
manuscriptorum'' erfaßt) mit Materialien zur jüdischen Geschichte und
Literatur.
1936
Bertsche, Karl: Die Handschriften Abrahams a Santa Clara in der Wiener
Nationalbibliothek. In: Jahrbuch für Landeskunde von Niederösterreich 26
(1936) 124-139.
ÖNB: 649.918-B.H - NB 317
Verzeichnet 4 Handschriften des Abraham a Santa Clara. Mit
Inhaltsverzeichnis.
1939
Quelle, Otto: Die ibero-amerikanischen Länder in Manuskript-Atlanten des
16. und 17. Jahrhunderts der Wiener Nationalbibliothek. In: Ibero-
Amerikanisches Archiv 13 (1939) 135-147.
ÖNB: 674.666-B.H - NB 3
Angeführt sind 4 Handschriften mit heutigen Signaturen.
1941
Helbling, Leo: Dr. Johann Fabri, Generalvikar von Konstanz und Bischof von
Wien 1478-1541. Beiträge zu seiner Lebensgeschichte.
(Reformationsgeschichtliche Studien und Texte 67/68). Münster 1941.
ÖNB: 448.491-B.H - XIIIa 13
In Anhang I. und II. und Seite 139 - 208 sind die Drucke, Handschriften
und Autographen Fabris mit Standortangaben verzeichnet.
1948
Ankwicz-Kleehoven, Hans: Die Bibliothek des Dr. Johann Cuspinian. In: Die
Österreichische Nationalbibliothek. Wien 1948, 208-227.
[Maschinschriftliche Ergänzungen im Exemplar der Handschriftensammlung
u.d.T.: Verzeichnis der aus der Bibliothek Dr. Johann Cuspinians
stammenden Handschriften und Drucke].
ÖNB: 783.407-B.H - NB 38
Angeführt werden 58 Handschriften der Österreichischen Nationalbibliothek
mit geltenden Signaturen. (Vgl. Cod. Ser.nova 13.714).
1948
Hoffmann, Brunhilde: Die Aufhebung der Karthause Gaming. Wien 1948.
[Phil.Diss.]
ÖNB: 767.025-C.H - NB 12a
Auf Seite 126 - 129: Liste der Gaminger Drucke und Handschriften, die 1782
zur Auswahl an die Hofbibliothek geschickt wurden. Seite 130 - 131:
Verzeichnis der Handschriften mit heutigen Signaturen in der
Österreichischen Nationalbibliothek.
1950
Lhotsky, Alphons: Die Bibliothek Kaiser Friedrich III. In: Mitteilungen
des Institut für österreichische Geschichtsforschung 58 (1950) 124-135.
ÖNB: 795.416-B.H - NB 422
Es werden 56 Handschriften und 4 Inkunabeln als Eigentum des Kaiser
Friedrichs III. nachgewiesen und mit heutigen Signaturen der
Österreichische Nationalbibliothek versehen beschrieben. (Vgl. Nr. 64).
1954
Eheim, Fritz: Die Handschriften des ''Decretum Gratiani'' in der Wiener
Nationalbibliothek. In: Österreichisches Archiv für Kirchenrecht (1954) 82
-89.
ÖNB: 838.707-B.H - NB 548
Beschreibendes Verzeichnis von 9 Handschriften des Decretum, anschließend
24 Handschriften, die nur Kommentare, Abbreviationen oder Inhaltsangaben
zu diesem Werk erhalten.
1955
Pellegrin, Elisabeth: La Bibliothèque des Visconti et des Sforza ducs de
Milan au XVe siècle (Publ. de l'Inst. de recherche et d'histoire des
textes 5). Paris 1955.
ÖNB: 802.128-C.H - IV 53d
Auf Seite 405 - 408 sind 15 in der Österreichischen Nationalbibliothek
befindliche Handschriften beschrieben. Mit Register.
1957
Ankwicz-Kleehoven, Hans: Verzeichnis der nachweislich aus Cuspinians
Bibliothek stammenden Handschriften, Inkunabeln und Drucke. In: Archiv für
österreichische Geschichte 121 (1957) 119-133.
ÖNB: 713.501-B.
Nach Signaturen der Bibliothek geordnet. (Vgl. Cod. Ser.nova 13.714). Mit
Register.
1957
Menhardt, Hermann: Das älteste Handschriftenverzeichnis der Wiener
Hofbibliothek von Hugo Blotius 1576. Kritische Ausgabe der Handschriften
Series nova 4451 vom Jahre 1597 mit vier Anhängen (Österreichische
Akademie der Wissenschaften. Philosophisch-historische Klasse.
Denkschriften 76). Wien 1957.
ÖNB: 884.572-C.H - NB 6a
Im Vorwort Vorbemerkungen zur Herausgabe des Textes, auf Seite 33 - 108
wird der handgeschriebene Katalog wiedergegeben, es folgt eine Konkordanz
zwischen den heutigen Signaturen und denen des Blotius.
Konkordanzen: Österreichische Nationalbibliothek : Blotius-Katalog : Österreichische
Nationalbibliothek.
1958
Cetto, Adolfo: I codici Viennesi della Biblioteca Vescovile di Trento. In:
Studi Trentini di scienze storiche 4 (1958) 483-497.
ÖNB: 916.012-C.H - NB 67b
Verzeichnet 47 aus der Hofbibliothek an Trient zurückgegebenen
Handschriften mit heutigen Signaturen.
1959
Menhardt, Hermann: St. Pauler Handschriften in Wien. In: Carinthia. 1.
Mitteilungen des Geschichtsvereines für Kärnten 149 (1959) 212-221.
ÖNB: 89.125-B.H - NB 702
Behandelt werden 15 Handschriften aus der Stiftsbibliothek St.Paul im
Lavanttal.
1960
Adel, Kurt: Handschriften von Jesuitendramen in der Österreichischen
Nationalbibliothek in Wien. In: Jahrbuch der Gesellschaft für Wiener
Theaterforschung 12 (1960) 83-12.
ÖNB: 740.381-B.Per.12 - Sep.351
Nach heutigen Signaturen geordnet sind 236 Handschriften angeführt.
1960
Lehmann, Paul: Eine Geschichte der alten Fuggerbibliothek. 2. Teil:
Quellen und Rekonstruktionen (Studien zur Fuggergeschichte 15). Tübingen
1960, 552-592.
ÖNB: 812.476-B.H - IV 71
Auf Seite 552 - 592 sind die Handschriften der von Georg Fugger
gegründeten und von Albert Fugger verkauften Bibliothek verzeichnet mit
Signaturenangaben der Nationalbibliothek. Mit Register.
1961
Becker, Petrus: Abwanderung Trierischer und Rheinischer Handschriften nach
der Wiener Hofbibliothek im 16. Jahrhundert. In: Archiv für
mittellrheinische Kirchengeschichte 13 (1961) 413-420.
ÖNB: 957.631-B.H - NB 820
Verzeichnet sind 4 Handschriften mit heutigen Signaturen.
1963
Unterkircher, Franz: Ambraser Handschriften. Ein Tausch zwischen dem
Kunsthistorischen Museum und der Nationalbibliothek. In: Jahrbuch der
Kunsthistorischen Sammlungen in Wien 59 (1963) 225-264.
ÖNB: 990.033-C.H - NB 23
Umfaßt um 100 Handschriften. Beschreibendes Verzeichnis mit 4 Anhängen: 1.
Herkunft und Entstehungszeiten der Handschriften. 2. Inhalt der
Handschriften. 3. Signaturenkonkordanz: Österreichische Nationalbibliothek
- Verzeichnis von E.Sacken (Nr.29.) - Kunsthistorisches Museum. 4. Andere
vom Tausch betroffene handgeschriebene oder gedruckte Werke.
1964
Mazal, Otto: Handschriften mittelalterlicher Augustiner-Eremiten in der
Österreichischen Nationalbibliothek. In: Augustinianum 4 (1964) 1-66.
ÖNB: 983.007-C.H - NB 23g
Systematisch gegliedertes Verzeichnis mit Angabe der heutigen Signaturen.
1967
Pfaff, Carl: Scriptorium und Bibliothek des Klosters Mondsee im Hohen
Mittelalter. (Österreichische Akademie der Wissenschaften.
Veröffentlichungen der Kommission für Geschichte Österreichs 2). Wien
1967, 84-113.
ÖNB: 1,018.978-C.H - Theol.132m
Auf Seite 84 - 113 sind 59 größtenteils in der Österreichischen
Nationalbibliothek befindliche Mondseer Handschriften und Fragmente aus
dem 11., 12. und beginnenden 13. Jh. verzeichnet. (Vgl. Cod. 3766 und Cod.
Ser.nova 2162).
1968
Trenkler, Ernst: Die Frühzeit der Hofbibliothek <1368-1519>. In:
Geschichte der Österreichischen Nationalbibliothek. 1. Wien 1968, 3-58,
Beil. VII u. X.
ÖNB: 539.054-C.H - NB 100
Auf Beilage VII sind aus der Büchersammlung Kaiser Friedrichs III. 54
Handschriften und 4 Inkunabeln mit heutigen Signaturen verzeichnet.
Auf Beilage X sind 176 Handschriften und 33 Inkunabeln aus der
Büchersammlung Kaiser Maximilians I. mit heutigen Signaturen verzeichnet.
1969 - 1976
UnterkircherFranz: Die datierten Handschriften der Österreichischen
Nationalbibliothek ... 1-4 (Katalog der datierten Handschriften in
lateinischer Schrift in Österreich). Wien 1969-1976.
1. ---- bis 1400. Text 104 S., 268 S. Abb. 1969.
2. 1401 - 1450. Text 203 S., 308 S. Abb. 1971.
3. 1451 - 1500. Text 248 S., 397 S. Abb. 1974.
4. 1501 - 1600. Text 257 S., 484 S. Abb. 1976.
ÖNB: 1,043.783-C.H.1-4 - F.S.P.24
Chronologisch mit Angabe der heutigen Signaturen geordnet. Text und
Abbildungen in gesonderten Bänden.
1970 - 1971
Schwarzenberg, Karl: Bücher der Österreichischen Nationalbibliothek aus
dem Prager Karolinum. In: Biblos 19-20 (1970-1971) 97-102.
ÖNB: 948.846-B.H - III.F.22d
Enthält 49 Handschriften, die Kaspar von Nydbruck für die Hofbibliothek im
16. Jahrhundert erworben hat.
1972
Herzmann, Herbert: Johannes Hauser. Ein Mondseer Klosterschreiber an der
Wende vom 15. zum 16. Jahrhundert mit einer Zusammenstellung der Mondseer
Handschriften. Salzburg 1972. [Phil. Diss.]
ÖNB: 1,095.416-C.H - NB 1007
Nach einem kurzem Überblick über die Geschichte des Mondseer Klosters
werden auf Seite 19 - 57 die Mondseer Handschriften in der
Österreichischen Nationalbibliothek nach heutigen Signaturen mit Anführung
früherer Signaturen der Hofbibliothek und der Mondseer Klosterbibliothek
verzeichnet. Auf Seite 75-150 ausführliche Beschreibung der Hauser-
Handschriften (Vgl. Cod. 3766 und Cod. Ser.nova 2162). Konkordanz der
Mondseer Signaturen - Signaturen der Hofbibliothek des 18.Jh. - geltende
Signaturen.
3) Europäische Sprachen
a) Deutsche Handschriften
68
1793 - 1802
Denis, Michael: Codices manuscripti theologici Bibliothecae palatinae
Vindobonensis latini aliarumque occidentis linguarum. 1-5. Wien 1793-1802.
ÖNB: 397.068-D.H - NB 6
s. bei Nr. 16
1798
Nachrichten und Proben von den altdeutschen Handschriften der Kaiserlichen
Bibliothek zu Wien. In: Brag und Hermode oder Neues Magazin für die
vaterländischen Altherthümer der Sprache, Kunst und Sitten 3 (1798) 140-
147.
ÖNB: 9.L.35.
Angeführt sind einige altdeutsche Handschriften mit Signaturen des 18. Jh.
1809
Hagen, Friedrich Heinrich: Altdeutsche Handschriften der Kaiserlichen
Bibliothek zu Wien. In: Museum für Altdeutsche Literatur und Kunst 1
(1809) 547-648.
ÖNB: 43.K.25.
Über 80 altdeutsche Handschriften mit Signaturen des 18. Jahrhunderts
werden genannt, zum Teil mit Literaturvermerken und Textwiedergabe.
1820
Pertz, Georg Heinrich: Auszug aus den Handschriftenverzeichnissen der k.k.
Hofbibliothek zu Wien. In: Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche
Geschichtskunde 2 (1820) 397-638.
ÖNB: 397.356-C.H - NB 26 und I/10
s. bei Nr. 20
1821
Pertz, Georg Heinrich: Auszug aus dem neuern Handschriftenverzeichniß der
K. K. Hofbibliothek. In: Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche
Geschichtskunde 3 (1821) 391-413.
ÖNB: 397.356-C.H - I/10
s. bei Nr. 21
1829
Graff, Eberhard Gottlieb: Inhaltsanzeige, Auszüge und Collationen der für
altdeutsche Sprache und Literatur wichtigsten Sprachdenkmäler in der bei
Denis
ÖNB: 68.285-B.H - Phil.360
Nach Signaturen des 18. Jahrhunderts geordnet.
1838
Chmel, Josef: Auszüge aus interessanten Handschriften der k.k.
Hofbibliothek zur Geschichte des sechzehnten Jahrhunderts. In: Der
österreichische Geschichtsforscher 1 (1838) 98-152.
ÖNB: 50.C.28* - Sep.356
Fünf Austriaca-Handschriften (Cod. 3301, Cod. 5542, Cod. 7871, Cod. 7945
und Cod. 10.041) sind beschrieben.
1840 - 1841
Chmel, Josef: Die Handschriften der k.k. Hofbibliothek in Wien im
Interesse der Geschichte, besonders der österreichischen. 1-2. Wien 1840-
1841.
ÖNB: 397.117-B.H - NB 25
s. bei Nr. 24
1841
Chmel, Josef: Handschriften in österreichischen Bibliotheken. In: Der
österreichische Geschichtsforscher 2 (1941) 54-55.
ÖNB: 50.C.28* - Sep.358
Angeführt sind 34 Handschriften aus der Hofbibliothek und 9 Handschriften
bei Antiquar Kuppitsch.
1841
Hoffmann von Fallersleben, Heinrich: Verzeichnis der altdeutschen
Handschriften der k.k. Hofbibliothek zu Wien. Leipzig 1841.
ÖNB: 397.108-B.H - NB 23
Der erste wissenschaftlich brauchbare Katalog der altdeutschen
Handschriften. Nach Numerus currens geordnet, mit Signaturenangaben der
Bibliothek und Literaturnachweis. Mit mehreren Signaturenkonkordanzen und
Personen- und Sachregister.
1841
Böhmer, Heinrich: Kurze Nachrichten über einige im Jahre 1833 zu Wien
gesehene Handschriften. In: Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche
Geschichtskunde 8 (1843) 729-732.
ÖNB: 393.002-B.H - I/10
Beschrieben werden 14 Handschriften mit Signaturenangaben der
Hofbibliothek.
1851
Wattenbach, Wilhelm: Verzeichnis der auf der österreichischen Reise
untersuchten Handschriften. Handschriften der k.k. Hofbibliothek in Wien.
In: Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde 10 (1851)
447-584.
ÖNB: 393.002-B.H - I/10
Enthält hauptsächlich historische Handschriften mit Angabe der Signaturen
des 18. Jahrhunderts und der jetzt geltenden Signaturen.
1880
Mayr, Martin: Wiener Handschriften zur bayerischen Geschichte. In: Neues
Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde N.F.5 (1880)
124-148.
ÖNB: 393.008-B.H - I/10 Bd.5
Nach heutigen Signaturen geordnet.
1925
Zinner, Ernst: Verzeichnis der astronomischen Handschriften des deutschen
Kulturgebietes. München 1925.
ÖNB: 555.556-B.H - Kat.4°/105
s. bei Nr. 43
1941
Helbling, Leo: Dr. Johann Fabri, Generalvikar von Konstanz und Bischof von
Wien 1478-1541. Beiträge zu seiner Lebensgeschichte.
(Reformationsgeschichtliche Studien und Texte 67/68). Münster 1941.
ÖNB: 448.49l-B.H - XIIIa 13
s. bei Nr. 48
1960
Lehmann, Paul: Eine Geschichte der alten Fuggerbibliothek. 2. Teil:
Quellen und Rekonstruktionen (Studien zur Fuggerschichte 15). Tübingen
1960, 552-592.
ÖNB: 812.476-B.H - IV 71
s. bei Nr. 59
1960 - 1961
Menhardt, Hermann: Verzeichnis der altdeutschen literarischen
Handschriften der Österreichischen Nationalbibliothek. 1-3. Berlin 1960-
1961.
Bd.1. Cod. 160 - 2962.
Bd.2. Cod. 2963 - 7692.
Bd.3. Cod. 7702 - Cod.Ser.nova 13.236.
ÖNB: 927.888-C.H - NB 23a
Aktueller Gesamtkatalog der mittelalterlichen deutschen Handschriften der
Österreichischen Nationalbibliothek. Dem Katalog vorangestellt eine kurze
Abhandlung über die Entstehung und Entwicklung der Handschriftensammlung
unter besonderer Berücksichtigung des Zuwachses an altdeutschen
Handschriften. Die autographe Vorarbeit zum Buch erhalten in Cod. Ser.nova
4838 - 4839, vgl. auch Cod. Ser.nova 13.715. Mit Verfasser- und
Titelregister, Verzeichnis der Schreiber, Herkunft und Mundart der
Handschriften.
b) Italienische Handschriften
85
1843
Gar, Tommaso: I codici storici della collezione Foscarini conservata nella
Imperiale Biblioteca di Vienna (Archivio Storico Italiano 5). Firenze
1843.
ÖNB: 397.358-B.H - NB 28
s. bei Nr. 27
1939
Quelle, Otto: Die ibero-amerikanischen Länder in Manuskript-Atlanten des
16. und 17. Jahrhunderts der Wiener Nationalbibliothek. In: Ibero-
Amerikanisches Archiv 13 (1939) 135-147.
ÖNB: 674.666-B.H - NB 3
s. bei Nr. 47
c) Katalanische Handschriften
87
1931
Verzeichnis der spanischen, portugiesischen und katalanischen
Handschriften der Nationalbibliothek. Wien 1931. [Maschinschriftlich.]
HAN: NB 16a
s. bei Nr. 96
1957
Kraft, Walter C.: Codices Vindobonenses Hispanici. A catalog of the
Spanish, Portuguese, and Catalan Manuscripts in the Austrian National
Library in Vienna. Corvallis 1957.
ÖNB: 900.607-B.H - NB 16c
s. bei Nr. 98
d) Kroatische Handschriften
89
1972
Schwarzenberg, Karl: Katalog der kroatischen, polnischen und tschechischen
Handschriften der Österreichischen Nationalbibliothek. (Museion.
Veröffentlichungen der Österreichischen Nationalbibliothek. Neue Folge.
Vierte Reihe. Veröffentlichungen der Handschriftensammlung 4). Wien 1972.
ÖNB: 1,076.962-C.H - NB 100d
Erfaßt sind die slawische Texte in lateinischer Schrift. Vorangestellt ist
die Geschichte der slawische Bestände der Bibliothek. Die Handschriften
werden nach geltenden Signaturen geordnet beschrieben. Mit Incipit- und
Kreuzregister.
e) Polnische Handschriften
90
1972
Schwarzenberg, Karl: Katalog der kroatischen, polnischen und tschechischen
Handschriften der Österreichischen Nationalbibliothek. (Museion.
Veröffentlichungen der Österreichischen Nationalbibliothek. Neue Folge.
Vierte Reihe. Veröffentlichungen der Handschriftensammlung 4). Wien 1972.
ÖNB: 1,076.962-C.H - NB 100d
s. bei Nr. 89
f) Portugiesische Handschriften
91
1931
Verzeichnis der spanischen, portugiesischen und katalanischen
Handschriften der Nationalbibliothek. Wien 1931. [Maschinschriftlich.]
HAN: NB 16a
s. bei Nr. 96
1931
Quelle, Otto: Portugiesische Manuskriptatlanten. In: Abhandlungen des
Geographischen Instituts der Freien Universität Berlin 2 (Berlin 1953) 3-
10.
ÖNB: 850.176-C.H - NB 556
Beschrieben werden Cod. 6072 und Cod. 6083.
1957
Kraft, Walter C.: Codices Vindobonenses Hispanici. A catalog of the
Spanish, Portuguese, and Catalan Manuscripts in the Austrian National
Library in Vienna. Corvallis 1957.
ÖNB: 900.607-B.H - NB 16c
s. bei Nr. 98
g) Spanische Handschriften
94
1838
Chmel, Josef: Auszüge aus interessanten Handschriften der k.k.
Hofbibliothek zur Geschichte des sechzehnten Jahrhunderts. In: Der
österreichische Geschichtsforscher 1 (1838) 98-152.
ÖNB: 50.C.28* - Sep.356
s. bei Nr. 76
1925
Karl, Louis: Notice sur le fonds espagnol de la Bibliothèque Nationale à
Vienne. In: Revue des Bibliothèques 35 (1925) 54-74.
ÖNB: 396.551-B.35
Angeführt sind 16 spanische Handschriften.
1931
Verzeichnis der spanischen, portugiesischen und katalanischen
Handschriften der Nationalbibliothek. Wien 1931. [Maschinschriftlich].
HAN: NB 16a
Die Handschriften sind mit heutigen Signaturen angegeben.
1939
Quelle, Otto: Die ibero-amerikanischen Länder in Manuskript-Atlanten des
16. und 17. Jahrhunderts der Wiener Nationalbibliothek. In: Ibero-
Amerikanisches Archiv 13 (1939) 135-147.
ÖNB: 674.666-B.H - NB 3
s. bei Nr. 92
1957
Kraft, Walter C.: Codices Vindobonenses Hispanici. A catalog of the
Spanish, Portuguese, and Catalan Manuscripts in the Austrian National
Library in Vienna. Corvallis 1957.
ÖNB: 900.607-B.H - NB 16c
Vorangestellt ist eine kurze Geschichte der Bestände. Die Handschriften
sind nach heutigen Signaturen geordnet beschrieben und mit einem Personen-
und Sachregister.
h) Tschechische Handschriften
99
1972
Schwarzenberg, Karl: Katalog der kroatischen, polnischen und tschechischen
Handschriften der Österreichischen Nationalbibliothek. (Museion.
Veröffentlichungen der Österreichischen Nationalbibliothek. Neue Folge.
Vierte Reihe. Veröffentlichungen der Handschriftensammlung 4). Wien 1972.
ÖNB: 1,076.962-C.H - NB 100d
s. bei Nr. 89
II. Griechische Handschriften
100
1608
Possevino, Antonio: Catalogi M.S. Graecorum et aliorum etiam codicum, qui
cum ad res sacras atque ecclesiasticas pertinent in antiquis ...
Bibliothecis asservantur. In: Apparatus sacer ad scriptores veteris et
novi Testamenti, eorum interpretes, synodes et patres latinos et graecos.
2. Köln 1608. Im Anhang 49-53.
ÖNB: 79.A.1.(H) - Kat 2°/2
Verzeichnet die Heilige Schrift und Patristik betreffenden Handschriften.
1665 - 1679
Lambeck, Peter: Commentariorum de Augustissima Bibliotheca Caesarea
Vindobonensis. 1-8. Wien 1665-1679.
Bd.1. 191 S. 24 Bl. Index. 1665.
Bd.2. 1012 S. 24 Bl. Index. 1669.
Bd.3. 404 S. Theologie Nr. 1 - 100. 1670.
Bd.4. 340 S. Theologie Nr.101 - 200. 1671.
Bd.5. 428 S. Theologie Nr.201 - 337. 1672.
Bd.6. 329 S. Jus Nr.1 - 18; Medizin Nr.1 - 52. 1674.
Bd.7. 318 S. Philosophie Nr.1 - 146. 1675.
Bd.8. 663 S. Geschichte Nr.1 - 69. 1679.
ÖNB: 397.079-D.H - NB 1
Geplant war, die gesamten Handschriftenbestände der Bibliothek in 25
Bänden zu veröffentlichen. Fertiggestellt wurden die Kataloge der
griechischen Handschriften. Der erste Band enthält Beiträge zur Geschichte
der Hofbibliothek, Vermerke über früheren Handschriftenkataloge und
Bibliotheksverzeichnisse, unter anderem auf Seite 39 der von Hugo Blotius
im Jahre 1576 verfaßte handschriftliche Katalog der Hofbibliothek, auf
Seite 40 das Bücherverzeichnis der Bibliothek des Johann Dernschwam.
Auf Seite 55 ist ein Inventar der Hofbibliothek aus dem Jahre 1575, der
von Hugo Blotius verfaßte Katalog der Bibliotheca Rumpfiana (Cod. 15.286)
und der im Jahre 1587 geschriebene Katalog der Bibliothek des Johannes
Sambucus, auf Seite 168 - 185 sind die von Sebastian Tengnagel
erworbenen
orientalischen Handschriften angeführt. Der 9. Band ist unter
Cod. 14.155 in der Handschriftensammlung vorhanden. Er wurde 1729 in
Frankfurt a.M. gedruckt u.d.T.: Lambecii commentario de Aug. Bibl. Caes.
Vind. liber nonus quo continentur catalogus mms.codd. Graec.prof. (ÖNB:
661.348-A).
1690
Nessel, Daniel: Catalogus sive Recensio Specialis omnium Codicum
Manuscriptorum, nec non Linguarum Orientalium ... Augustissimae
Bibliothecae Caesareae Vindobonensis. 1-2. Wien 1690.
ÖNB: 397.075-D.H - NB 2
Der Katalog enthält die Beschreibung von 337 theologischen, 18
juristischen, 35 medizinischen, 347 philosophischen und philologischen,
sowie 130 historischen Handschriften. Angeführt sind sie nach noch heute
geltenden Signaturen. Mit Personen- und Sachregister.
Konkordanzen: Nessel - Lambeck; Lambeck - Nessel.
1702
Talman, Michael: Elenchus librorum orientalium manuscriptorum videlicet
graecorum, arabicorum, persicorum, turcicorum, et deinde hebraicorum, ac
antiquorum latinorum, tum manuscriptorum, tum impressorum a ... Aloysio
Ferdinando Marsigli ... partim in ultimo bello Turcico et partim itinere
Constantinopolim suscepto collectorum coemtorumque, opera Michaeli Talman
... compilatus et in sex partes divisus. Wien 1702.
ÖNB: 62.477-C.H - NB 7
Verzeichnet sind die von Ludwig Ferdinand Marsigli im Orient gesammelte
Handschriften, nach Sprachen geordnet; 19 griechische, 65 hebräische (zum
Teil gedruckte), 82 arabische, 30 persische und 10 türkische Bücher.
1712
Reimmann, Jakob Friedrich: Bibliotheca acroamatica theologica, juridica,
medica, philosophica, historica et philologica, comprehendens recensionem
specialem omnium codicum manuscriptorum graecorum, hebraicorum,
syriacorum, arabicorum, turcicorum, armenicorum, aethiopicorum,
mexicanorum, sinensium etc. Augustissimae Bibliothecae Caesareae
Vindobonensis olim a dumviris Cl. Petro Lambecio et Daniele Nesselio
congesta; nunc autem ... restituta a Jacobo Friderico Reimmanno. Hannover
1712.
ÖNB: 397.159-A.H - NB 31
Gekürzte Editionen der gedruckten Kataloge des Peter Lambeck und Daniel
Nessel, nach dem System dieser Kataloge geordnet mit einem Sach- und
Personenindex.
1729
Lambeck, Peter: Petri Lambecii Hamburgensis Commentariorum de Augustissima
Bibliotheca Caesarea Vindobonensi, liber nonus, quo continetur Catalogus
Manuscriptorum Codicum Graecorum profanorum ... In: Johann Georg
Schelhorn, Amoenitates literariae 5. Frankfurt 1729, 97-115.
ÖNB: 661.348-A.
Nach dem Tode von Peter Lambeck veröffentlicht, verzeichnet 7
Handschriften.
1739
Montfaucon, Bernard de: Bibliotheca bibliothecarum manuscriptorum nova ...
autore Bernardo de Montfaucon. 1.2. Paris 1739, 533-587.
ÖNB: 397.067-D.H - Kat.2°/1
s. bei Nr. 10.
1750
Lambacher, Philipp Jakob: Bibliotheca antiqua Vindobonensis civica, seu
Catalogus librorum antiquorum, cum manuscriptorum, tum ab inventa
Typographia ad Annum usque MDLX typis excusorum, qui in Bibliotheca
Vindobonensi civica asservantur, cum annotationibus historico-literario-
criticis. Pars 1. Libros theologicos complectens. Wien 1750.
ÖNB: 74.D.69.(H) - NB 18
s. bei Nr. 12
1766 - 1782
Lambeck, Peter: Petri Lambecii commentariorum de Augustissima Bibliotheca
Caesarea Vindobonensi libri. Editio altera. Opera et studio Adami
Francisci Kollarii. 9 Bände. Wien 1766-1790.
ÖNB: 395.017-D.H - NB 3
Umgearbeitete Neuauflage von Nr.101. Inhaltlich identisch.
Bd. 9 = Suppl.Lib.1. Adami Francisci Kollarii ad Petri Lambecii
commentariorum de ... Bibliotheca Caesarea Vindobonensi libros VIII
Supplementum. Liber primus. [Erst nach Tode von A. Kollar von Michael
Denis im Jahre 1790 veröffentlicht].
Mit Personen- und Sachindex.
1773
Treschow, Hermann: Tentamen descriptionis codicum veterum aliquot
graecorum novi foederis manuscriptorum, qui in Bibliotheca Caesarea
Vindobonensi asservantur, et quorum nunquam antea facta fuit collatio vel
plena descriptio. Hainau 1773.
ÖNB: *46.J.25. NB 30
Enthält griechische Handschriften des Neuen Testament der Sammlung, zum
Teil mit Signaturenangaben .
1890
I Codici della biblioteca del cenobio de S. Giovanni a Carbonara di Napoli
dei Pp. Eremitani di S. Agostino, Spedita a Vienna nel 1718 per B. C.
Neapel 1890.
ÖNB: 86.165-A.H - NB 84
s. bei Nr. 35
1899
Jorga, Nicula: Manuscripte din biblioteci straine relative la istoria
Romaniloe. In: Analele Academiei Romane. Ser.2. Tom.20. Bukarest 1899, 197
-253.
ÖNB: 222.611-C.H - NB 23r
Verzeichnet 15 griechische Handschriften mit heutigen Signaturen. Mit
Register und Konkordanz.
1903
Kroll, Wilhelm: Codices Vindobonenses (Catalogus codicum astrologorum
Graecorum 6). Brussel 1903.
ÖNB: 395.021-B.H - Kat 4°/16,6
Enthält 14 griechische Handschriften mit heutigen Signaturen. Mit
Incipitverzeichnis und Namensregister.
1904 - 1905
Mencik, Ferdinand: Die Neapolitanischen Handschriften der Hofbibliothek.
In: Mitteilungen des Österreichischen Vereins für Bibliothekswesen 8
(1904) 133-143, 170-177 u. 9 (1905) 31-37.
ÖNB: 397.365-C.H - NB 90
s. bei Nr. 40
1919
Tietze, Hans: Die Entführung von Wiener Kunstwerken nach Italien. Wien
1919.
ÖNB: 543.691-B.H - NB 67
s. bei Nr. 42
1909
Weinberger, Wilhelm: Die griechische Handschriften des Prinzen Eugen von
Savoyen. In: Wiener Eranos. Wien 1909, 137-345.
ÖNB: 468.158-B.H - NB 92
Angeführt sind 18 griechische Handschriften. Auf Seite 138 Konkordanz und
Provenienzangaben.
1912
Bick, Josef: Wanderungen griechischer Handschriften. In: Wiener Studien 35
(1912) 143-154.
ÖNB: 397.037-B.H - NB 81
Verzeichnet die durch Augerius Busbeck um 1576 für die Hofbibliothek
erworbenen 255 griechischen Handschriften.
1913
Catalogus codicum Hagiographicorum Graecorum. Germaniae, Belgii, Angliae.
Brüssel 1913.
ÖNB: 475.150-C.H - Kat.4°/18,Bd.13
Auf Seite 1 - 91 sind 106 in der Hofbibliothek vorhandene Handschriften
mit heutigen Signaturen verzeichnet. Mit Incipitangaben.
1920
Bick, Josef: Die Schreiber der Wiener griechischen Handschriften.
(Museion. Veröffentlichungen aus der Nationalbibliothek in Wien. Reihe 1.
Bd.1. Abhandlungen). Wien 1920.
ÖNB: 539.054-D.H.1,1 - NB 10a
Sammlung griechischen Handschriften der Bibliothek, die durch
ausdrücklichen Subskription oder durch sonstigen Vermerke der Personen des
Schreibers genau datiert werden können. Am Schluß des Verzeichnis
zahlreiche Tafeln mit Schriftproben. Chronologisch geordnet. Register der
Schreiber, Schreiborte, Besteller, Vorbesitzer, sowie Datierung mit
Signaturenangaben der Bibliothek.
1926
Gerstinger, Hans: Johannes Sambucus als Handschriftensammler. In:
Festschrift der Nationalbibliothek in Wien. Wien 1926, 251-400.
ÖNB: 557.222-C.H - NB 77
s. bei Nr. 44
1953
Hunger, Herbert: Codices Vindobonenses Graeci. Signaturenkonkordanz der
griechischen Handschriften der Österreichischen Nationalbibliothek (Biblos-Schriften 4). Wien 1953.
ÖNB: 828.219-B.H - NB 31c
Vorangestellt kurze Geschichte der Bestände der griechischen
Handschriften. Es folgen 7 Konkordanzen entsprechend der systematischen
Aufstellung der Handschriften nach heutigen Signaturen und früheren
gedruckten und handschriftlichen Katalogen.
1957
Hunger, Herbert: Katalog der griechischen Handschriften der
Österreichischen Nationalbibliothek. Supplementum Graecum (Biblos-
Schriften 15). Wien 1957.
ÖNB: 883.955-B.H - NB 22m
Verzeichnet 187 seit 1690 erworbenen griechischen Handschriften der
Bibliothek. Mit Kreuzregister und Incipitverzeichnis.
1960
Lehmann, Paul: Eine Geschichte der alten Fuggerbibliothek. 2. Teil:
Quellen und Rekonstruktionen (Studien zur Fuggerschichte 15). Tübingen
1960, 552-592.
ÖNB: 812.476-B.H - IV 71
s. bei Nr. 59
1961
Hunger, Herbert: Katalog der griechischen Handschriften der
Österreichischen Nationalbibliothek (Museion. Veröffentlichungen der
Österreichischen Nationalbibliothek. Neue Folge. Vierte Reihe:
Veröffentlichungen der Handschriftensammlung.1.Band 1. Teil: Codices
historici, Codices philosophici et philologici). Wien 1961.
ÖNB: 940.650-C.H.1 - NB 22k
Vorangestellt ist eine Einleitung über die Geschichte der Bestand an
griechischen Handschriften und Erläuterungen des Kataloges. Beschrieben
sind 130 historische und 347 philosophische und philologische
Handschriften. Mit Kreuzregister und Incipitverzeichnis.
1969
Hunger, Herbert: Katalog der griechischen Handschriften der
Österreichischen Nationalbibliothek (Museion. Veröffentlichungen der
Österreichischen Nationalbibliothek. Neue Folge. Vierte Reihe:
Veröffentlichungen der Handschriftensammlung.1.Band 2. Teil: Codices
juridici, Codices medici). Wien 1969.
ÖNB: 940.650-C.H.2 - NB 22k
Verzeichnet 18 juristische und 53 medizinische griechische Handschriften.
Mit Kreuzregister und Incipitverzeichnis.
III. Slawische Handschriften
125
1841
Strojev, Sergej Michajlovic: Opisanije pamjatnikov slavjano-russkoj
literatury chranjascichaja v publicnych bibliotekach Germanii i Francii.
Moskva 1841. [Beschreibung der Denkmäler der slawisch-russischen Literatur
in den öffentlichen Bibliotheken Deutschlands und Frankreichs].
ÖNB: 13.416-B.H - NB 23c
In cyrillischer Schrift geschrieben. Verzeichnet werden 10 Handschriften
der Hofbibliothek. Mit Namens- und Sachindex.
1883
Voskreseskij, G.A.: Slavjanskie ruskopisi chranjasciesja v zagranicych
bibliotekach. Censkaja Imperatorskaja Biblioteka. In: Sbornik otdelenija
russkogo jazyka i slovesnosti Imperatorskoj Akademii Nauk, 31.1.
Petersburg 1883, 30-42.
ÖNB: 397.851-C.H.31 - NB 23m
In dem in russischer Sprache verfaßten Katalog werden einige Handschriften
der Hofbibliothek angeführt.
1890
Bogdan, Joan: Cate-va manuscripte slavo-romane din Biblioteca Imperiala de
la Viena. (Analele Academiei Romàne. Ser. II.11) Bucuresti 1890, 1-28
[Neuaufl. 1968].
ÖNB: 222.612-C.H - NB 23p
Es sind 6 slawische Handschriften, die im rumänischen Territorium
geschrieben wurden, mit Angabe der geltenden Signaturen der Bibliothek
angeführt.
1921
Jacimirskij, Aleksander Ivanovice: Opisanie juzno-slavjanskich i russkich
rukopisej zagranicnych bibliotek (Sbornik statej citannych v otdelenei
russkago jazyka i slovenosti 98). Petrograd 1921. [Beschreibung der
südslavischen und russischen Handschriften der ausländischen
Bibliotheken].
ÖNB: 397.851-C.H - NB 23m
Auf Seite 1 - 253 sind die slawische Handschriften der Nationalbibliothek
mit Angabe der geltenden Signaturen beschrieben.
1929
Conev, Beno: Slavjanski rakopisi v Viena. Manuscrits slaves à Vienne
ÖNB: 495,253-C.H - NB 23n
Beschrieben werden die Cod. Slav. Vind. 138 - 152.
1975
Birkfellner, Gerhard: Glagolitische und kyrillische Handschriften in
Österreich. (Österreichische Akademie der Wissenschaften. Philosophisch-
historische Klasse. Schriften der Balkankommission. Linguistische
Abteilung 23). Wien 1975.
ÖNB: 1,132.107-B.H - NB 23l
Vorangestellt ist eine kurzgefaßte Entstehungsgeschichte der Wiener
Sammlung. Geordnet ist der Katalog nach glagolitischer und kyrillischer
Schrift der Handschriften. Innerhalb der Schriftart systematisch
gegliedert mit Angabe der Signaturen der Bibliothek.
IV. Außereuropäischer Kulturkreis
1) Äthiopische Handschriften
131
1712
Reimmann, Jakob Friedrich: Bibliotheca acroamatica theologica, juridica,
medica, philosophica, historica et philologica, comprehendens recensionem
specialem omnium codicum manuscriptorum graecorum, hebraicorum,
syriacorum, arabicorum, turcicorum, armenicorum, aethiopicorum,
mexicanorum, sinensium etc. Augustissimae Bibliothecae Caesareae
Vindobonensis olim a dumviris Cl. Petro Lambecio et Daniele Nesselio
congesta; nunc autem ... restituta a Jacobo Friderico Reimmanno. Hannover
1712.
ÖNB: 397.159-A.H - NB 31
s. bei Nr. 104
1862
Müller, Friedrich: Die äthiopischen Handschriften der k.k. Hof-bibliothek
in Wien. In: Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft 16
(1862) 553-557.
ÖNB: 390.593-B.Pp - Sep.354
Angeführt sind 24 Handschriften der Bibliothek. (Vgl. Cod. Ser.nova 2161).
1906
Rhodokanakis, Nikolaus: Die äthiopischen Handschriften der k.k.
Hofbibliothek zu Wien. (Sitzungsberichte der kaiserlichen Akademie der
Wissenschaften in Wien. Phil.-Hist.Klasse 151). Wien 1906.
ÖNB: 397.357-B.H - NB 3
Vorangestellt ist eine kurze Geschichte der äthiopischen
Handschriftenbestände der Bibliothek. Es folgt nach systematischer
Gliederung die Beschreibung von 28 Handschriften mit heutigen
Signaturangaben. Mit Personen- und Sachregister.
2) Arabische Handschriften
134
1665 - 1679
Lambeck, Peter: Commentariorum de Augustissima Bibliotheca Caesarea
Vindobonensis. 1-8. Wien 1665-1679.
Bd.1. 191 S. 24 Bl. Index. 1665.
Bd.2. 1012 S. 24 Bl. Index. 1669.
Bd.3. 404 S. Theologie Nr. 1 - 100. 1670.
Bd.4. 340 S. Theologie Nr.101 - 200. 1671.
Bd.5. 428 S. Theologie Nr.201 - 337. 1672.
Bd.6. 329 S. Jus Nr.1 - 18; Medizin Nr.1 - 52. 1674.
Bd.7. 318 S. Philosophie Nr.1 - 146. 1675.
Bd.8. 663 S. Geschichte Nr.1 - 69. 1679.
ÖNB: 397.079-D.H - NB 1
s. bei Nr. 101
1702
Talman, Michael: Elenchus librorum orientalium manuscriptorum videlicet
graecorum, arabicorum, persicorum, turcicorum, et deinde hebraicorum, ac
antiquorum latinorum, tum manuscriptorum, tum impressorum a ... Aloysio
Ferdinando Marsigli ... partim in ultimo bello Turcico et partim itinere
Constantinopolim suscepto collectorum coemtorumque, opera Michaeli Talman
... compilatus et in sex partes divisus. Wien 1702.
ÖNB: 62.477-C.H - NB 7
s. bei Nr. 103
1712
Reimmann, Jakob Friedrich: Bibliotheca acroamatica theologica, juridica,
medica, philosophica, historica et philologica, comprehendens recensionem
specialem omnium codicum manuscriptorum graecorum, hebraicorum,
syriacorum, arabicorum, turcicorum, armenicorum, aethiopicorum,
mexicanorum, sinensium etc. Augustissimae Bibliothecae Caesareae
Vindobonensis olim a dumviris Cl. Petro Lambecio et Daniele Nesselio
congesta; nunc autem ... restituta a Jacobo Friderico Reimmanno. Hannover
1712.
ÖNB: 397.159-A.H - NB 31
s. bei Nr. 104
1739
Montfaucon, Bernard de: Bibliotheca bibliothecarum manuscriptorum nova ...
autore Bernardo de Montfaucon. 1.2. Paris 1739, 533-587.
ÖNB: 397.067-D.H - Kat.2°/1
s. bei Nr. 10
1766 - 1782
Lambeck, Peter: Petri Lambecii commentariorum de Augustissima Bibliotheca
Caesarea Vindobonensi libri. Editio altera. Opera et studio Adami
Francisci Kollarii. 9 Bände. Wien 1766-1790.
ÖNB: 395.017-D.H - NB 3
s. bei Nr. 101
1820
Hammer-Purgstall, Josef: Codices arabicos, persicos, turcicos Bibliothecae
Caesareo-Regio-Palatinae Vindobonensis recensuit Josephus de Hammer. Wien
1820.
ÖNB: 96.008-D.H - NB 8
Die erste Hälfte des Kataloges auf Seite 1 - 40 umfaßt 401 Handschriften,
die bereits 1811 im zweiten Band der Fundgruben des Orients abgedruckt
wurde, die zweite Hälfte des Buches auf Seite 41 - 68 enthält 149
Handschriften, die im 6. Band der Fundgruben veröffentlicht wurde.
Innerhalb des Numerus currens sind die Handschriften systematisch
geordnet.
1842
Flügel, Gustav: Die neuerworbenen orientalischen Handschriften der k.k.
Bibliothek zu Wien. In: Jahrbücher der Literatur. Anzeige-Blatt für
Wissenschaft und Kunst 97 (1842) 1-31; 100 (1842) 1-31.
ÖNB: 392.563-B.H - Sep.355
Kurze Beschreibung der unter Moritz von Dietrichstein erworbenen
orientalischen Handschriften der Bibliothek.
1865 - 1867
Flügel, Gustav: Die arabischen, persischen und türkischen Handschriften
der k.k. Hofbibliothek zu Wien. 1-3. Wien 1865-1867.
ÖNB: 1,082.302-C.H - NB 32a
Band 3 des Kataloges gibt im Vorwort einen kurzen Überblick über die
Bestände der orientalischen Handschriften der Bibliothek, anschließend
folgen Konkordanzen zwischen de Bibliothekssignaturen und Katalognummern.
Am Ende des Bandes befindet sich ein Titelindex für alle drei Bände. Die
Beschreibung der Handschriften erfolgt nach systematischer Gliederung und
innerhalb dieser nach Sprachen (Vgl. Cod. Ser.nova 2152).
1887
Ahlwardt, W.: Kurzes Verzeichnis der Glaser'-schen Sammlung arabischer
Handschriften. Berlin 1887.
ÖNB: *17.E.48. - Kat.8°/27
Verzeichnet sind die durch Eduard Glaser im Jahre 1885 -1886 nach Europa
gebrachten und an die Hofbibliothek verkauften 264 arabische
Handschriften. Vorangestellt ist eine kurze Geschichte der Sammlung mit
einem Überblick über die wissenschaftliche Anordnung des Kataloges (vgl.
Cod. Ser.nova 2167).
1957
Cramer, Maria: Elf unveröffentlichte koptisch arabische Codices der
Österreichische Nationalbibliothek zu Wien. Ihre inhaltliche und
paläographische Wertung. In: Etudes de Papyrologie 8 (1957) 113-145.
ÖNB: 918.515-C.H - NB 719
s. bei Nr. 162
1970
Loebenstein, Helene: Katalog der arabischen Handschriften der
Österreichischen Nationalbibliothek. Neuerwerbungen 1868-1968. Teil 1.
Codices mixti ab Nr.744 (Museion. Veröffentlichungen der Österreichischen
Nationalbibliothek. Neue Folge. Vierte Reihe. Veröffentlichung der
Handschriftensammlung 3). Wien 1970.
ÖNB: 539.054-C.H - NB 100d
Im Fonds der ''Codices mixti'' sind die arabischen, persischen und
türkischen Handschriften chronologisch nach ihren Erwerbung in die
Bibliothek beschrieben. In der Einleitung wird die Zuwachs summarisch
behandelt, dem folgt die Beschreibung der einzelnen Handschriften nach
Katalognummern, die als Fortsetzung des Flügel-Katalogs (s. Nr. 141)
gekennzeichnet sind.
3) Armenische Handschriften
145
1712
Reimmann, Jakob Friedrich: Bibliotheca acroamatica theologica, juridica,
medica, philosophica, historica et philologica, comprehendens recensionem
specialem omnium codicum manuscriptorum graecorum, hebraicorum,
syriacorum, arabicorum, turcicorum, armenicorum, aethiopicorum,
mexicanorum, sinensium etc. Augustissimae Bibliothecae Caesareae
Vindobonensis olim a dumviris Cl. Petro Lambecio et Daniele Nesselio
congesta; nunc autem ... restituta a Jacobo Friderico Reimmanno. Hannover
1712.
ÖNB: 397.159-A.H - NB 31
s. bei Nr. 131
1891
Dashian, Jacobus: Catalog der armenischen Handschriften in der k.k.
Hofbibliothek zu Wien. (Haupt-Catalog der armenischen Handschriften. 1.1).
Wien 1891.
ÖNB: 390.920-C.H.1,1 - Kat.4°/26
Im Katalog sind 30 armenische Handschriften beschrieben. Vorangestellt ist
die Geschichte der Bestände in lateinischer Schrift, die Beschreibung der
einzelnen Handschriften ist in armenischer Schrift verfaßt.
4) Chinesische Handschriften
147
1837
Endlicher, Stephan: Verzeichnis der chinesischen und japanischen Münzen
des k.k. Münz- und Anticen-Cabinets in Wien. Nebst einer Übersicht der
chinesischen und japanischen Bücher der k.k. Hofbibliothek. Wien 1837.
ÖNB: 397.091-C.H - NB 39
Auf Seite 117 - 134 sind 125 chinesische und mandschurischen Handschriften
verzeichnet, von einem späteren Hand mit heutigen Signaturen
gekennzeichnet. Seite 135 - 138 erfaßt 63 japanische und koreanische
Handschriften ebenfalls mit später handschriftlich ergänzten Signaturen:
Das Buch wird als Inventar in der Sammlung weitergeführt u.d.Titel:
Nachtrag zum Verzeichnis der chinesischen Bücher der k.k. Hofbibliothek.
Zur Zeit sind 385 Sinaitica und Japanica darin erfaßt (Vgl. Cod. Ser.nova
2180).
5) Georgische Handschriften
148
1940
Peradze, Gregor: Über die georgischen Handschriften in Österreich. In:
Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes 47 (1940) 219-232.
ÖNB: 692.657-B.H - NB 37a
Ab Seite 223 verzeichnet der Katalog die 4 georgischen Handschriften der
Sammlung.
6) Hebräische Handschriften
149
1665
Lambeck, Peter: Commentariorum de Augustissima Bibliotheca Caesarea
Vindobonensi. 1. Wien 1665.
ÖNB: 397.079-D.H - NB 1
s. bei Nr. 101
1702
Talman, Michael: Elenchus librorum orientalium manuscriptorum videlicet
graecorum, arabicorum, persicorum, turcicorum, et deinde hebraicorum, ac
antiquorum latinorum, tum manuscriptorum, tum impressorum a ... Aloysio
Ferdinando Marsigli ... partim in ultimo bello Turcico et partim itinere
Constantinopolim suscepto collectorum coemtorumque, opera Michaeli Talman
... compilatus et in sex partes divisus. Wien 1702.
ÖNB: 62.477-C.H - NB 7
s. bei Nr. 103
1712
Reimmann, Jakob Friedrich: Bibliotheca acroamatica theologica, juridica,
medica, philosophica, historica et philologica, comprehendens recensionem
specialem omnium codicum manuscriptorum graecorum, hebraicorum,
syriacorum, arabicorum, turcicorum, armenicorum, aethiopicorum,
mexicanorum, sinensium etc. Augustissimae Bibliothecae Caesareae
Vindobonensis olim a dumviris Cl. Petro Lambecio et Daniele Nesselio
congesta; nunc autem ... restituta a Jacobo Friderico Reimmanno. Hannover
1712.
ÖNB: 397.159-A.H - NB 31
s. bei Nr. 104
1739
Montfaucon, Bernard de: Bibliotheca bibliothecarum manuscriptorum nova ...
autore Bernardo de Montfaucon. 1.2. Paris 1739, 533-587.
ÖNB: 397.067-D.H - Kat.2°/1
s. bei Nr. 10
1766
Lambeck, Peter: Petri Lambecii commentariorum de Augustissima Bibliotheca
Caesarea Vindobonensi libri. Editio altera. Opera et studio Adami
Francisci Kollarii ... libri 1 Wien 1766-1769.
ÖNB: 395.017-D.H - NB 3
s. bei Nr. 108
1846 - 1847
Deutsch, Simon: Die hebräischen Manuskripte der k.k. Hofbibliothek zu
Wien. In: Österreichische Blätter für Literatur und Kunst 19 (1846) 148-
152; 63 (1846) 491-495; 110 (1846) 859-863; 21 (1847) 81-82; 22 (1847) 88;
23 (1847) 90-91; 45 (1847) 179-180; 54 (1847) 214-215.
ÖNB: 104.832-C
Systematisch nach Signaturen geordneter Katalog, Titelangaben in
hebräischer Schrift.
1847
Krafft, Albrecht: Die handschriftlichen hebräischen Werke der k.k.
Hofbibliothek zu Wien, beschrieben von Albrecht Krafft und Simon Deutsch.
(Catalogus codicum manuscriptorum Bibliothecae Palatinae Vindobonensis 2).
Wien 1847.
ÖNB: 397.098-C.H.2 - NB 34
Systematischer Katalog, darin sind 195 hebräische Handschriften
beschrieben.
1851
Goldenthal, Jakob: Die neuerworbenen handschriftlichen hebräischen Werke
der k.k. Hofbibliothek zu Wien, beschrieben samt Ergänzungen zum
Krafft'schen Catalog von J. Goldenthal (Catalogus codicum manuscriptorum
Bibliothecae Palatinae Vindobonensis 3). Wien 1851.
ÖNB: 397.098-C.H.3 - NB 35
Beschrieben sind 40 in der Zeit 1847 - 1850 erworbenen Handschriften mit
später handschriftlich nachgetragenen Ergänzungen. Mit Titelregister.
1914
Schwarz, Arthur Zacharias: Die hebräischen Handschriften der k.k.
Hofbibliothek zu Wien
ÖNB: 392.066-B.H - NB 36
Beschrieben sind darin 84 hebräische Handschriften.
1925
Schwarz, Arthur Zacharias: Die hebräischen Handschriften der
Nationalbibliothek in Wien (Museion. Veröffentlichungen aus der
Nationalbibliothek in Wien. 2). Wien 1925.
ÖNB: 539.054-D.H - NB 10
Dem Katalog vorangestellt ist eine Einleitung über die Geschichte der
hebräischen Handschriften der Bibliothek, dabei werden alle früheren
Kataloge der hebräischen Bestände angeführt. Innerhalb der systematischen
Gliederung werden die einzelnen Handschriften beschrieben mit Provenienz
und Literaturangaben. Umfangreiches Register nach Autoren, Schreibern,
Besitzern und Revisoren, sowie geographischen Begriffen und Werktiteln.
Mehrere Konkordanzen:
M. Denis-Katalog : ''Tabulae'' : Anhangnummern des Kataloges.
''Tabulae'' : Anhangnummern des Kataloges.
Blätter 3.u.4.Jg. : Hebr. Signaturen der Bibliothek : Katalognummern.
D. Nessel-Katalog : Hebr. Signaturen der Bibliothek : Katalognummern.
Österreichische Blätter 3.u.4.Jg.: Hebr. Signaturen der Bibliothek :
Katalognummern.
A. Krafft-Katalog : Hebr. Signaturen der Bibliothek : Katalognummern.
A. Schwarz (Sitzungsberichte) : Hebr. Signaturen der Bibliothek :
Katalognummern.
1932
Schwarz, Arthur Zacharias: Aus den Handschriften der Wiener ''Tabulae''.
In: Abhandlungen zur Erinnerung an Hirsch Perez Chajes. Wien 1932, 204-
236.
ÖNB: 588.905-B.H - NB 214
s. bei Nr. 45
7) Japanische Handschriften
160
1837
Endlicher, Stephan: Verzeichnis der chinesischen und japanischen Münzen
des k.k. Münz- und Anticen-Cabinets in Wien. Nebst einer Übersicht der
chinesischen und japanischen Bücher der k.k. Hofbibliothek. Wien 1837.
ÖNB: 397.091-C.H - NB 39
s. bei Nr. 147
8) Indische Handschriften
161
1712
Reimmann, Jakob Friedrich: Bibliotheca acroamatica theologica, juridica,
medica, philosophica, historica et philologica, comprehendens recensionem
specialem omnium codicum manuscriptorum graecorum, hebraicorum,
syriacorum, arabicorum, turcicorum, armenicorum, aethiopicorum,
mexicanorum, sinensium etc. Augustissimae Bibliothecae Caesareae
Vindobonensis olim a dumviris Cl. Petro Lambecio et Daniele Nesselio
congesta; nunc autem ... restituta a Jacobo Friderico Reimmanno. Hannover
1712.
ÖNB: 397.159-A.H - NB 31
s. bei Nr. 104
9) Koptische Handschriften
162
1957
Cramer, Maria: Elf unveröffentlichte koptisch arabische Codices der
Österreichische Nationalbibliothek zu Wien. Ihre inhaltliche und
paläographische Wertung. In: Etudes de Papyrologie 8 (1957) 113-145.
ÖNB: 918.515-C.H - NB 719
Nach geltenden Signaturen beschrieben und mit zahlreichen Abbildungen der
Ornamente und Einbände illustriert.
10) Koreanische Handschriften
163
1837
Endlicher, Stephan: Verzeichnis der chinesischen und japanischen Münzen
des k.k. Münz- und Anticen-Cabinets in Wien. Nebst einer Übersicht der
chinesischen und japanischen Bücher der k.k. Hofbibliothek. Wien 1837.
ÖNB: 397.091-C.H - NB 39
s. bei Nr. 147
11) Mandschurische Handschriften
164
1837
Endlicher, Stephan: Verzeichnis der chinesischen und japanischen Münzen
des k.k. Münz- und Anticen-Cabinets in Wien. Nebst einer Übersicht der
chinesischen und japanischen Bücher der k.k. Hofbibliothek. Wien 1837.
ÖNB: 397.091-C.H - NB 39
s. bei Nr. 147
12) Persische Handschriften
165
1712
Reimmann, Jakob Friedrich: Bibliotheca acroamatica theologica, juridica,
medica, philosophica, historica et philologica, comprehendens recensionem
specialem omnium codicum manuscriptorum graecorum, hebraicorum,
syriacorum, arabicorum, turcicorum, armenicorum, aethiopicorum,
mexicanorum, sinensium etc. Augustissimae Bibliothecae Caesareae
Vindobonensis olim a dumviris Cl. Petro Lambecio et Daniele Nesselio
congesta; nunc autem ... restituta a Jacobo Friderico Reimmanno. Hannover
1712.
ÖNB: 397.159-A.H - NB 31
s. bei Nr. 104
1766
Lambeck, Peter: Petri Lambecii commentariorum de Augustissima Bibliotheca
Caesarea Vindobonensi libri. Editio altera. Opera et studio Adami
Francisci Kollarii ... libri 1. Wien 1766-1769.
ÖNB: 395.017-D.H - NB 3
s. bei Nr. 108
1702
Talman, Michael: Elenchus librorum orientalium manuscriptorum videlicet
graecorum, arabicorum, persicorum, turcicorum, et deinde hebraicorum, ac
antiquorum latinorum, tum manuscriptorum, tum impressorum a ... Aloysio
Ferdinando Marsigli ... partim in ultimo bello Turcico et partim itinere
Constantinopolim suscepto collectorum coemtorumque, opera Michaeli Talman
... compilatus et in sex partes divisus. Wien 1702.
ÖNB: 62.477-C.H - NB 7
s. bei Nr. 103
1739
Montfaucon, Bernard de: Bibliotheca bibliothecarum manuscriptorum nova ...
autore Bernardo de Montfaucon. 1.2. Paris 1739, 533-587.
ÖNB: 397.067-D.H - Kat.2°/1
s. bei Nr. 10
1766
Lambeck, Peter: Petri Lambecii commentariorum de Augustissima Bibliotheca
Caesarea Vindobonensi libri. Editio altera. Opera et studio Adami
Francisci Kollarii ... libri 1 Wien 1766-1769.
ÖNB: 395.017-D.H - NB 3
s. bei Nr. 108
1820
Hammer-Purgstall, Josef: Codices arabicos, persicos, turcicos Bibliothecae
Caesareo-Regio-Palatinae Vindobonensis recensuit Josephus de Hammer. Wien
1820.
ÖNB: 96.008-D.H - NB 8
s. bei Nr. 139
1842
Flügel, Gustav: Die neuerworbenen orientalischen Handschriften der k.k.
Bibliothek zu Wien. In: Jahrbücher der Literatur. Anzeige-Blatt für
Wissenschaft und Kunst 97 (1842) 1-31; 100 (1842) 1-31.
ÖNB: 392.563-B.H - Sep.355
s. bei Nr. 140
1865 - 1867
Flügel, Gustav: Die arabischen, persischen und türkischen Handschriften
der k.k. Hofbibliothek zu Wien. 1-3. Wien 1865-1867.
ÖNB: 1,082.302-C.H - NB 32a
s. bei Nr. 141
13) Syrische Handschriften
173
1712
Reimmann, Jakob Friedrich: Bibliotheca acroamatica theologica, juridica,
medica, philosophica, historica et philologica, comprehendens recensionem
specialem omnium codicum manuscriptorum graecorum, hebraicorum,
syriacorum, arabicorum, turcicorum, armenicorum, aethiopicorum,
mexicanorum, sinensium etc. Augustissimae Bibliothecae Caesareae
Vindobonensis olim a dumviris Cl. Petro Lambecio et Daniele Nesselio
congesta; nunc autem ... restituta a Jacobo Friderico Reimmanno. Hannover
1712.
ÖNB: 397.159-A.H - NB 31
s. bei Nr. 104
1959
Grill, Severinus: Vergleichende Religionsgeschichte und Kirchenväter.
Beigabe: Die syrische Handschriften der Nationalbibliothek in Wien
(Heiligenkreuzer Studien 11). Horn 1959.
ÖNB: 897.856-B.H - NB 37g
Auf Seite 54 - 58 werden 7 syrische Handschriften beschrieben.
14) Türkische Handschriften
175
1665
Lambeck, Peter: Commentariorum de Augustissima Bibliotheca Caesarea
Vindobonensi. 1. Wien 1665.
ÖNB: 397.079-D.H - NB 1
s. bei Nr. 101
1702
Talman, Michael: Elenchus librorum orientalium manuscriptorum videlicet
graecorum, arabicorum, persicorum, turcicorum, et deinde hebraicorum, ac
antiquorum latinorum, tum manuscriptorum, tum impressorum a ... Aloysio
Ferdinando Marsigli ... partim in ultimo bello Turcico et partim itinere
Constantinopolim suscepto collectorum coemtorumque, opera Michaeli Talman
... compilatus et in sex partes divisus. Wien 1702.
ÖNB: 62.477-C.H - NB 7
s. bei Nr. 103
1712
Reimmann, Jakob Friedrich: Bibliotheca acroamatica theologica, juridica,
medica, philosophica, historica et philologica, comprehendens recensionem
specialem omnium codicum manuscriptorum graecorum, hebraicorum,
syriacorum, arabicorum, turcicorum, armenicorum, aethiopicorum,
mexicanorum, sinensium etc. Augustissimae Bibliothecae Caesareae
Vindobonensis olim a dumviris Cl. Petro Lambecio et Daniele Nesselio
congesta; nunc autem ... restituta a Jacobo Friderico Reimmanno. Hannover
1712.
ÖNB: 397.159-A.H - NB 31
s. bei Nr. 104
1739
Montfaucon, Bernard de: Bibliotheca bibliothecarum manuscriptorum nova ...
autore Bernardo de Montfaucon. 1.2. Paris 1739, 533-587.
ÖNB: 397.067-D.H - Kat.2°/1
s. bei Nr. 10
1766
Lambeck, Peter: Petri Lambecii commentariorum de Augustissima Bibliotheca
Caesarea Vindobonensi libri. Editio altera. Opera et studio Adami
Francisci Kollarii ... libri 1 Wien 1766-1769.
ÖNB: 395.017-D.H - NB 3
s. bei Nr. 108
1820
Hammer-Purgstall, Josef: Codices arabicos, persicos, turcicos Bibliothecae
Caesareo-Regio-Palatinae Vindobonensis recensuit Josephus de Hammer. Wien
1820.
ÖNB: 96.008-D.H - NB 8
s. bei Nr. 139
1833 - 1835
Hammer-Purgstall, Josef: Verzeichnis von Hammer's handschriftlicher
Sammlung orientalischer Werke über osmanische Geschichte. In: Geschichte
des osmanischen Reiches großentheils aus bisher unbenützten Handschriften
und Archiven 9 (Pest 1833) 177-256; 10 (Pest 1835) 689-694.
ÖNB: 3.E.5. - XIII.C.25
Es sind über 200 Handschriften beschrieben, die später von der
Hofbibliothek erworben wurden.
1842
Flügel, Gustav: Die neuerworbenen orientalischen Handschriften der k.k.
Bibliothek zu Wien. In: Jahrbücher der Literatur. Anzeige-Blatt für
Wissenschaft und Kunst 97 (1842) 1-31; 100 (1842) 1-31.
ÖNB: 392.563-B.H - Sep.355
s. bei Nr. 140
1865 - 1867
Flügel, Gustav: Die arabischen, persischen und türkischen Handschriften
der k.k. Hofbibliothek zu Wien. 1-3. Wien 1865-1867.
ÖNB: 1,082.302-C.H - NB 32a
s. bei Nr. 141
V. Illuminierte Handschriften
184
1835
Mosel, Ignaz: Bibliothecarische Schätze (Cimelien) und einige der
merkwürdigsten Handschriften: In: Geschichte der kaiserl. königl.
Hofbibliothek zu Wien. Wien 1935, 305-328.
ÖNB: 105.611-B.H - NB 61
Zimelien der Hofbibliothek im 19. Jahrhunderts. Mit Register.
1867
Waagen, Gustav Friedrich: Die vornehmsten Kunstdenkmäler in Wien. 2.
Manuscripte mit Miniaturen, Handzeichnungen und Kupferstichen in der k.k.
Hofbibliothek und Privatsammlungen. - K.k. Ambraser - Sammlung. Wien 1867.
ÖNB: 397.107-B.H - NB 24
Auf Seite 1 - 117 werden die bedeutendsten Zimelien der Bibliothek nach
einzelnen Malerschulen beschrieben. Seite 119 - 369 verzeichnet die
Handschriften mit Miniaturen in der Fideikommißbibliothek. Seite 353 -
369 sind Handschriften mit Miniaturen aufgezählt. Mit handgeschriebener
Konkordanz zwischen Katalognummern und Bibliothekssignaturen.
1893
Schlosser, Julius: Die Bilderhandschriften Königs Wenzel I. In: Jahrbuch
der kunsthistorischen Sammlungen des allerhöchsten Kaiserhauses 14 (1893)
214-317.
ÖNB: 443.956-D.H - III.A.1
Handschriften der böhmischen Buchmalerei.
1910
Mencik, Ferdinand: Die Wegführung der Handschriften aus der Hofbibliothek
durch die Franzosen im Jahre 1809. In: Jahrbuch der kunsthistorischen
Sammlungen des allerhöchsten Kaiserhauses 28 (1910) 1-28.
ÖNB: 490.563-D.H - NB 14
Vorangestellt ist eine kurze Abhandlung über die Zimelien der
Hofbibliothek, die besonders geschützt werden sollen. Ab Seite 18 sind
jene Handschriften mit heutigen Signaturen verzeichnet, die aus der
Hofbibliothek entführt und später zurückgestellt wurden.
1912 - 1913
Beer, Rudolf: Les principaux manuscrits à peintures de la Bibliothèque
Impériale de Vienne. In: Bulletin de la Société française de reproductions
des manuscrits à peintures 2 (1912) 5-53; 3 (1913) 5-55.
ÖNB: 486.023-C.H - F.S.1
Beschrieben werden bekannte Zimelien, im Index bibliographische Angaben
mit heutigen Signaturen.
1923 - 1938
Hermann, Julius Hermann: Beschreibendes Verzeichnis der illuminierten
Handschriften in Österreich. Neue Folge. Herausgegeben von Julius
Schlosser und Hermann Julius Hermann. Die illuminierten Handschriften und
Inkunabeln der Nationalbibliothek in Wien. Bd. 1-7. Leipzig 1923-1938.
Bd.1. Hermann, J.: Die frühmittelalterlichen Handschriften. 1923.
Bd.2. Hermann, J.: Die deutschen romanischen Handschriften. 1926.
Bd.3. Hermann, J.: Dir romanischen Handschriften des Abendlandes mit
Ausnahme der deutschen Handschriften. 1927.
Bd.4. Buberl, Paul: Die byzantinischen Handschriften. Zwei Teilbände.
1937, 1938.
Bd.5. Hermann, J.: Die italienischen Handschriften des Ducento und
Trecento. Drei Teilbände. 1928-1930.
Bd.6. Hermann, J.: Die Handschriften und Inkunabeln der italienischen
Renaissance. Vier Teilbände. 1930-1933.
Bd.7. Hermann, J.: Die westeuropäischen Handschriften und Inkunabeln der
Gotik und Renaissance, mit Ausnahme der niederländischen Handschriften.
Drei Teilbände. 1935-1938.
ÖNB: 447.286-D.H - Kat.2°/34
Die Beschreibung erfolgt in chronologischer Reihenfolge mit Angabe der
heutigen Signaturen. Mehrere Register: Alphabetische Verzeichnis der
beschriebenen Handschriften, Register der Schreiber, Miniaturen,
Besteller, Vorbesitzer und Benützer der Handschriften. Ikonographische
Register, Verzeichnis nach Sachbegriffen und der Abbildungen.
Signaturenkonkordanz.
1926
Ausserer, Karl: Die heraldischen Handschriften der Wiener
Nationalbibliothek. Eine zusammenfassende Übersicht. In: Festschrift der
Nationalbibliothek in Wien. Wien 1926, 7-36.
ÖNB: 557.117-C. - NB 109
Auf Seite 32 - 36 systematisches Verzeichnis der heraldischen
Handschriften mit heutigen Signaturen.
1927
Saxl, Fritz: Verzeichnis astrologischer und mythologischer illustrierte
Handschriften des lateinischen Mittelalters. 2. Die Handschriften der
Nationalbibliothek in Wien. Heidelberg 1927.
ÖNB: 539.499-B.H - NB 29
Auf Seite 1 - 68 allgemeine Einleitung zu astrologischen und
mythologischen Handschriften. Es folgt die nach geltenden Signaturen
geordnete Beschreibung der Handschriften der Bibliothek. Mit Personen- und
Sachregister zur Einleitung. Verzeichnis der Verfasser, Sachbegriffe und
Abbildungen.
1937
Holter, Kurt: Les principaux manuscrits à peintures de la Bibliothèque
Nationale de Vienne: Section des manuscrits orientaux. In: Bulletin de la
Société française de reproduction des manuscrits à peintures 20 (1937) 85-
150.
ÖNB: 486.023-C.H - F.S.1
Angeführt sind bekannte Zimelien mit Angabe der heutigen Signaturen, am
Ende des Kataloges handschriftliche Konkordanz: Codex-Nummer :
Zählungsnummer des Aufsatzes mit Seitenangabe.
1937
Trenkler, Ernst: Les principaux manuscrits à peintures de la Bibliothèque
Nationale de Vienne: Manuscrits Italiens. In: Bulletin de la Société
française de reproduction des manuscrits à peintures 20 (1937) 5-84.
ÖNB: 486.023-C.H - F.S.1
s. bei Nr. 192
1938
Trenkler, Ernst: Les principaux manuscrits à peintures de la Bibliothèque
Nationale de Vienne: Manuscrits Français. In: Bulletin de la Société
française de reproduction des manuscrits à peintures 21 (1938) 5-55.
ÖNB: 486.023-C.H - F.S.1
s. bei Nr. 192
1938
Holter, Kurt: Les principaux manuscrits à peintures de la Bibliothèque
Nationale de Vienne: Manuscrits Allemands. In: Bulletin de la Société
française de reproduction des manuscrits à peintures 21 (1938) 57-155.
ÖNB: 486.023-C.H - F.S.1
s. bei Nr. 192
1947 - 1948
Trenkler, Ernst: Meisterwerke der französischen Buchmalerei in der
Österreichischen Nationalbibliothek. In: Nationalmusei Arabok. 1947-1948,
8-38.
ÖNB: 804.395-C.H - F.S.132a
Angeführt sind bekannte Zimelien mit heutigen Signaturen, ohne Register.
1957 - 1959
Unterkircher, Franz: Inventar der illuminierten Handschriften, Inkunabeln
und Frühdrucke der Österreichischen Nationalbibliothek.1.2. (Museion.
Veröffentlichungen der Österreichischen Nationalbibliothek. Neue Folge.
Zweite Reihe: Allgemeine Veröffentlichungen 2). Wien 1957, 1959.
Bd.1. Die abendländischen Handschriften.
Bd.2. Die griechischen, slawischen, hebräischen und orientalischen
Handschriften; kleinere Handschriftengruppen; Inkunabeln und Frühdrucke.
ÖNB: 882.244-B.H - NB 22d
Nach heutigen Signaturen geordnet, die einzelnen Gruppen folgen
Zeittafeln, Länder- und Ortsverzeichnisse, sowie Namen- und Sachregister.
1974 - 1975
Pächt, Otto: Die illuminierten Handschriften und Inkunabeln der
Österreichischen Nationalbibliothek.
Bd.1. Pächt, Otto - Dagmar Thoss: Französische Schule. 1974. Text- und
Tafelband.
Bd.2. Pächt, Otto - Ulrike Jenni: Holländische Schule. 1975. Text- und
Tafelband.
ÖNB: 1,113.601-C.H - Kat.2°/34*
Vorangestellt ist eine kurze Einleitung. Die Beschreibung erfolgt in
chronologischen Anordnung mit Angabe der heutigen Signaturen. Mehrere
Register nach Autoren, Auftraggebern, Schreiber und Miniatoren, Holz- und
Kupferstecher, Besteller und Vorbesitzer der Handschriften. Verzeichnis
der Wappen, Devisen, Exlibris, Einbände. Ikonographisches Register.
Register der zum Vergleich herangezogenen Handschriften. Mit
Signaturenkonkordanz.
HTML-Redaktion und EDV-Beratung:
Christine Glassner
Österreichische Akademie der Wissenschaften
Kommission für Schrift- und Buchwesen des Mittelalters
e-mail: glassner@oeaw.ac.at
Kommission für Schrift- und Buchwesen des Mittelalters