Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=30400 
Heiligenkreuz, Zisterzienserstift
 [Handschriftenliste | Kataloge | Infos | Kontakt]
 
go to previous description go to next description  
Heiligenkreuz, Zisterzienserstift, Cod. 236
MAXIMUS CONFESSOR. IOHANNES CHRYSOSTOMUS. PS. ANSELMUS LAUDUNENSIS. AUGUSTINUS
Pergament   173 Bl.   ca. 270×195   Heiligenkreuz, 12. bis 13. Jh. (1134/1147 und Ende 13. Jh.)   
 Volldigitalisat
 Description — HMML Reading Room
Literatur zur Handschrift: Gsell 1891, 180 (online). — J. de Ghellinck, Le mouvement théologique du XIIe siècle. 2me éd. (Museum Lessianum - Section historique 10). Bruges-Bruxelles-Paris 1948, 398. — Damien van den Eynde, Essai sur la succession et la date des écrits de Hugues de Saint-Victor (Spicilegium Pontificii Athenaei Antoniani 13). Rom 1960, 184, A. 68. — Weber II 91. — Haidinger—Lackner 2015, 148, 150-156, 175.
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Rankeninitiale(n)   Fleuronnéeinitiale(n)   
"Gsell 1891", "Weber II", "Haidinger—Lackner 2015", "CPG", "PG", "SC", "RS", "PL", "CCCM", "CPPM", "CPL", "CSEL", "CC", "SBO", "Schneyer", "BHL", "BHL NovSuppl."
alle Initien
(1ra-21rb) Maximus Confessor : Capita de caritate; libri IV; Cerbano interprete (Ed.: A. B. Terebessy, Translatio latina s. Maximi confessoris [De caritate ad Elpidium l. I-IV] saec. XII. in Hungaria confecta (Magyar-Görög Talnulmányok ... 25). Budapest 1944, 8-68. CPG III 7693). - Abweichungen gegenüber der Edition Terebessys: (1va-5rb) Hecatontas I: Kapitelunterteilung wie in der Edition. Cap. 40 jedoch schon im cap. 39 der Ed. beginnend: Solum enim credere... (5rb-11ra) Hecatontas II: Kapitelabfolge und -unterteilung wie in der Edition. (11rb-16va) Hecatontas III: Cap. 20 in Zeile 6 der Ed. unterteilt in cap. XXI bei Incitant concupiscibile... Cap. 21 und 22 der Ed. = cap. XXII. Cap. 27 in Z. 3 der Ed. unterteilt in cap. XXVIII bei Creaturę vero... Cap. 97 u. 98 der Ed. zu Cap. XCVIII zusammengezogen; es folgen cap. XCVIIII und C. (16va-21rb) Hecatontas IV: Kapitelabfolge und -unterteilung wie in der Edition.
Zu Cerbanus vgl. R. L. Szigeti, Translatio latina Ioannis Damsceni (De orthodoxa fide l. III. c. 1-8) saeculo XII. in Hungaria confecta (Magyar-Görög Tanulmányok 13). Budapest 1940, 22-26.
   6
1ra Reverentissimo patri et domino David archimandritae celeberrimo Cerbanus promptum in dilectione servitium. Cum nuper ab excellentia sanctitatis vestra licentiatus Pastuchi sicut praedixeram monasterium adissem... - alleviationem sarcinae peccatorum....
1rb Ecce ad eum qui est de excolenda vita de caritate misi sermonem tuae sanctitati pater Elpidi... - ...nihil umquam alicunde utile apparebit.
1va Tit.: Sancti Patris nostri abba (!) Maximi ad Elpidium presbiterum de caritate ecatontas prima. — Caritas quidem est dispositio animae bona secundum quam nihil eorum quae sunt dei scientiae praehonorat... - ...sicut theologi viri dixerunt Gregorius et Dionysius.
5rb Tit.: Ecatontas secunda. Qui familiariter deum amat hic et sine occupatione orat, et qui sine occupatione semper orat, hic et deum praecordialiter amat... - ...sicut oportet orare.
11ra Tit.: Ecatontas tercia. Inc.: Rationabilis quidem intellectuum et rerum usus sobrietatis et caritatis ac scientiae est factorius... — ...et idcirco maior omnibus caritas.
16va Tit.: Ecatontas quarta. Primum quidem miratur mens divinam intuens secundum omnia immensitatem et illud intransmeabile et multum desiderabile pelagus... - ...qui igitur possedit caritatem deum possedit, quoniam deus caritas est. Ipsi gloria et imperium in saecula saeculorum. Amen.
(21va-42rb) Iohannes Chrysostomus : De reparatione lapsi (PG 47, 277-308; SC 117, 257-322. CPG 4305,2).
   1
21va Tit.: Iohannes Crisostomus de reparatione lapsi. Quis dabit capiti meo aquam et oculis meis fontem lacrimarum. Opportunius multo nunc a me quam tunc a propheta dicitur. Licet enim non urbes multae nec gens integra lamentanda sit... - ...quamquam certus sum quod si haec libenter legas, alia ultra medicamenta non quaeras.
(42rb-74va, 75ra-85vb) Ps. Anselmus Laudunensis: Sententiae (Principium et causa omnium deus) (Ed. F. Pl. Bliemetzrieder, Anselms von Laon systematische Sentenzen [Beiträge zur Geschichte der Philosophie des Mittelalters 18,2-3]. Münster 1919, 47-153. RS 797).
   1
42rb Principium et causa omnium deus ante omnia aeternaliter in omnibus invariabiliter et post omnia est interminabiliter. Vita vivens in se... - ...quando aliquis concubuit cum aliqua de genere illius quam duxit vel illa.
(74va) Anselmus Laudunensis : Sententia (Bliemetzrieder, a. O., 6*; RS 804).
   1
74va Quaeritur utrum cibi vertantur in in corpus. Ad quod pugnare videtur, quod dominus dicit... - ...et illa in corpus non converti.
(74vb-75ra) Ivo Carnotensis : Decretum, lib. 3, cap. 5 (PL 161, 220. Bliemetzrieder, a. O., 6*).
   1
74vb Grave munus (sic !) et procul a sacerdotis officio... - ...quaerere quolibet modo compendium.
(75ra) Augustinus : Dictum (Bliemetzrieder, a. O., 6*).
   1
75ra Augustinus: Deus ubique praesens, et ubique totus praesens, nec ubique habitans, sed in templo suo cui per gratiam benignus est et propitius. Capitur enim habitans ab aliis plus, ab aliis minus. Capi autem est intellegi et cognosci.
(85vb-98rb) Sententiae divinae paginae (Ed. F. Pl. Bliemetzrieder, Anselms von Laon systematische Sentenzen [Beiträge zur Geschichte der Philosophie des Mittelalters 18,2-3]. Münster 1919, 3-46).
   1
85vb Tit.: Sentencię diverse patrum. De sententiis divinae paginae aliqua deo volente dicturi ab ipsa divina qua nihil altius esse potest incipiamus... - ... mortuus erat voluntate, alii omnes necessitate.
(98rb-98va) Ps. Anselmus Laudunensis: Sententiae (Principium et causa omnium deus) (Ed. F. Pl. Bliemetzrieder, Anselms von Laon systematische Sentenzen [Beiträge zur Geschichte der Philosophie des Mittelalters 18,2-3]. Münster 1919, 93). Abschnitt.
   1
98rb Vetus testamentum sicut et novum tria continet... - ...cuius diversa sunt genera .
(98va-110ra) Guilelmus de Sancto Theodorico: De sacramento altaris (PL 180, 341-366; CCCM 88, 47-91).
   1
98va Fratri in Christo illuminatos oculos cordis. Lego et relego carissime opus vestrum de officiis... — ...et doctrina caelestis qui animam reficit.
(110ra-110rb) Ivo Carnotensis : Epistola 231, excerp. (PL 162, 233-234).
   1
110ra Ivo dei gratia Carnotensis ecclesiae minister Pontio venerabili Cluniacensium abbati in regimine sibi commisso placere summo rectori. Quaesivit a parvitate mea prudens diligentia... - ...vel divina inspiratione dicere valuerit.
(110rb-111vb) Ps. Augustinus: Dialogus quaestionum LXV Orosii percontantis et Augustini respondentis, q. 1-4 (unvollständig wegen Blattverlustes) (PL 40, 733-736. CPPM IIA 151; CPL 373a).
   1
110rb Licet multi ac probatissimi viri diverso quidem stilo... - ...et anima mortuis fuerat, ita etiam oportuit, ut per medi[atorem
(112rab) Anselmus Laudunensis: Sententia (O. Lottin, Psychologie et morale aux XIIe et XIIIe siècles. Tome V. Problèmes d'histoire littéraire. L'école d'Anselm de Laon et de Guillaume de Champeaux. Gembloux 1959, 131-132, Nr. 193).
   1
112rab Notandum est quia duae sunt manducationes, una sacramentalis alia spiritualis... - ...quae secundum rationem humanam sunt impossibilia.
(112rb-113va) Hugo Ribomontensis : Epistola ad gravionem Andegavensem, excerp. (PL 161, 833B-836C).
   1
112rb Errant quidam qui credunt animam esse partem divinae substantiae, cum anima et mutabilis exsistat... - ...non potuit novam creare carni quam sine viro sumpsit ex femina.
(113vab) Anselmus Laudunensis : Sententia (F. Pl. Bliemetzrieder, Trent trois pièces inédites de l'œuvre d'Anselme de Laon. Recherches de théologie ancienne et médiévale 2 [1930] 54-79, Ed. auf 67-68, Z. 14).
   1
113vab Nota quod aliqui dicunt non esse coniugium gentium vel Iudaeorum... - ...auctoritas est quod sit coniugium.
(113vb) Sententia. (F. P. Bliemetzrieder, Zu den Schriften Ivos von Chartres [+ 1116]. Ein literargeschichtlicher Beitrag [Kais. Akademie d. Wissenschaften in Wien, Philosophisch-historische Klasse, Sitzungsberichte 182, 6. Abhandlung]. Wien 1917, 67; Nr. XII; O. Lottin, Psychologie et morale aux XIIe et XIIIe siècles. Tome V. Problèmes d'histoire littéraire. L'école d'Anselm de Laon et de Guillaume de Champeaux. Gembloux 1959, 135, Nr. 206; H. J. Reinhardt; Die Ehelehre der Schule des Anselm von Laon. Eine theologie- und kirchenrechtsgeschichtliche Untersuchung zu den Ehetexten der frühen Pariser Schule des 12. Jahrhunderts. Anhang: Edition des Ehetraktates der Sententie Magistri A (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters N. F. 14). Münster 1974, 218, Nr. 154). - Anselmus Laudunensis oder Ivo Carnotensis zugeschrieben.
   1
113vb Nota ubi non consensus utriusque non est coniugium, ergo qui pueris dant puellas... - ...etiamsi pater et mater hoc fecerint et voluerint.
(113vb) Ivo Carnotensis (?) : Sententia (F. P. Bliemetzrieder, Zu den Schriften Ivos von Chartres [+ 1116]. Ein literargeschichtlicher Beitrag [Kais. Akademie d. Wissenschaften in Wien, Philosophisch-historische Klasse, Sitzungsberichte 182. Bd., 6. Abhandlung]. Wien 1917, 67; Nr. XIII).
   1
113vb Nota si aliquis duxerit uxorem et nullatenus potest habere cum ea rem... - ...nisi causa fornicationis cum altera. Sterilem non potest dimittere.
(113vb-114ra) Anselmus Laudunensis : Sententia (Anselmi Laudunensis et Radulfi fratris ejus Sententias excerptas nunc primum in lucem edidit G. Lefèvre. Evreux 1895, 36-37, Nr. 24).
   1
113vb Nota duo contraria. Dicit Leo papa quod si aliquis adulteratus fuerit cum aliqua non licet ei postea illam ducere... - ...illi vero qui parentes non sunt coniunguntur ut caritas augmentetur.
(114ra) Ivo Carnotenis: Sententia. (F. P. Bliemetzrieder, Zu den Schriften Ivos von Chartres [+ 1116]. Ein literargeschichtlicher Beitrag [Kais. Akademie d. Wissenschaften in Wien, Philosophisch-historische Klasse, Sitzungsberichte 182, 6. Abhandlung]. Wien 1917, 68; Nr. XV; O. Lottin, Psychologie et morale aux XIIe et XIIIe siècles. Tome V. Problèmes d'histoire littéraire. L'école d'Anselm de Laon et de Guillaume de Champeaux. Gembloux 1959, 135-136, Nr. 207). - Auch Anselmus Laudunensis zugeschrieben.
   1
114ra Nota duobus modis dicitur fides, fides pactionis et fides consensus. Si aliquis alicui mulieri fecerit fidem... - ...et mutuo se concedunt unus alii et mutuo suscipiunt.
(114rab) Augustinus : Epistola 98, 9-10, excerp. (PL 33, 364; CSEL 34,2, 531).
   1
114rab Nihil est aliud credere quam fidem habere. Ac per hoc cum respondetur parvulus credere qui fidei nondum habet effectum... - ...consona voluntate coaptabitur.
(114rb) Augustinus : De baptismo contra Donatistas 3,10,15, excerp. (PL 43, 144-145. Fornasari B/16).
   1
114rb Baptismus Christi verbis evangelicis consecratus vel per adulteros vel in adulteris sanctus est... - ...sive ad salutem bene utentium sive ad entiem (!, recte: perniciem) male utentium.
(114rb) Isidorus Hispalensis : Sententiae 1,28,3 (PL 83, 597; CC 111, 86).
   1
114rb Aperta (!) comparatio de camino trium puerorum ad exemplum ignis gehennae... - ...videant unde gaudeant.
(114rb-114va) Isidorus Hispalensis : Sententiae 1,27,8 (PL 83, 596; CC 111, 84).
   1
114rb Tit.: Idem. In iudicio reprobi humanitatem Christi in qua iudicatus est videbunt... - ...utique ad gaudium demonstratur.
(114va) Augustinus : De doctrina christiana 1,36,41 (PL 34, 34; CC 32, 30. CPL 263).
   1
114va Quisquis in scripturis aliud sentit quam ille qui scripsit... - ...perversum ire cogatur.
(114va) Augustinus : Epistola 93, 12, excerp. (PL 33, 346; CSEL 34,2, 494. CPL 262).
   1
114va Nonnullos toleramus quos corrigere vel punire non possumus... - ...migramus de domo domini. Neque propter haedos in fine segregandos deserimus gregem domini. Augustinus.
(114va-115ra) Augustinus : Epistola 190, 4-5, excerp. (PL 33, 861-863; CSEL 57, 149-154. CPL 262).
   1
114va Mirum si ullus sensus comprehendet humanus quo pacto animam deus fingat in homine... - ...quo significatur per id quod continetur id quod continet.
(115rab) Anselmus Laudunensis: Sententia (F. P. Bliemetzrieder, Trent trois pièces inédites de l'œuvre d'Anselme de Laon. Recherches de théologie ancienne et médiévale 2 [1930] 54-79; Ed. auf 73).
   1
115ra Nota quia in eleemosyna facienda debent considerari tria... - ...Christus enim petit in omnibus.
(115rb) Glossa ordinaria zu Ps 10,13 (PL 113, 860).
   1
115rb Augustinus: Christus enim Iudam toleravit et ad praedicandum misit et ei eucharistiam dedit ut ostenderet dona dei pervenire ad eos qui fidem accipiunt et si talis sit per quem accipiunt qualis fuit Iudas.
(115rb-115va) Glossa ordinaria zu Ps 5,6; vgl. auch Petrus Lombardus, Commentaria in Psalmos, zu Ps 5,6 (PL 113, 851 und 191, 98B-C).
   1
115rb Sunt mendacia quaedam pro salute vel commodo alicuius... - ...non cogitavi furentem posse repetere.
(115va) Augustinus : De bono coniugali 24,32 (PL 40, 394; CSEL 4, 227. CPL 299).
   1
115va Sic fiat ordinatio cleri ad plebem congregandam etiam si plebis congregatio non subsequatur... - ...quamvis ad iudicium permanente.
(115vab) Augustinus : De octo quaestionibus ex veteri testamento. (CC 33, 469-472, Z. 124-140. CPL 277). Bearbeitetes Exzerpt.
   1
115vab Augustinus. Ne coques agnum in lacte matris, id est agno (!) qui tollit peccata mundi, ne ingeras ignem passionis in illo die quo conceptus est... - ...sed iam erant arietes in grege.
(115vb) Bearbeitetes Exzerpt aus der Glossa ordinaria zu II Cor 5,21; vgl. auch Petrus Lombardus: Collectanea in epistolas Pauli, Gal 5,21. (PL 114, 559 bzw. 192, 45A-B).
   1
115vb Qui non noverat peccatum pro nobis peccatum fecit (II Cor 5,21). Usus est peccata dici sacrificia pro peccatis. Vel peccatum dicitur similitudo carnis peccati... - ...omnis, quia et Christus qui pendet in ligno.
(115vb) Augustinus : Sermo 355. (Sancti Aurelii Augustini Sermones selecti duodeviginti, éd. C. Lambot [Stromata Patristica et Mediaevalia 1]. Utrecht 1950, 124). Bearbeitetes Exzerpt.
   1
115vb Providentes autem bona, non tantum coram deo sed etiam coram hominibus. Coram deo vel hominibus propter nos... - ...crudelis est, qui conscientia fidens famam negligit.
(115vb) Glossa ordinaria zu II Cor 11,2 (PL 114, 566B).
   1
115vb Aemulor enim vos dei aemulatione (II Cor 11,2). Aemulatio est propter alienum statum, motus mentis vel in bonum vel in malum. Hic est amoris non livoris.
(115vb-116ra) Glossa ordinaria zu Gal 3,10 (PL 114, 575C-D).
   1
115vb Quicumque enim ex operibus legis sunt, sub maledicto sunt. Scriptum est enim: Maledictus omnis qui non permanserit in omnibus. Qui es operibus legis sunt maledicti... - ...cur ergo Galatae transeunt a gratia ad maledictum?
(116ra) Sententia; vgl. Hervaeus Burdigalensis: Commentaria in epistolas Pauli, Gal 3,10 (PL 181, 1154B). Die Sentenz kommt dem Text bei Hervaeus am nächsten.
   1
116ra Maledictus est mortuus quia mors ex maledicto et maledictum omne peccatum... - ...quia ex peccato fit.
(116ra) Sententia, vgl. Petrus Lombardus: Collectanea in epistolas Pauli, Gal 3,10 (PL 192, 124C). Bearbeitung.
   1
116ra Maledictus deo, quia deus odit peccatum et mortem nostram, cum ad delendum misit ea filium (sic !).
(116ra) Glossa ordinaria zu Gal 3,13. (PL 114, 576B). Bearbeitung.
   1
116ra Omnis, etiam Christus, ne futuri haeretici negant veram esse mortem.
(116ra) Sententia; vgl. Petrus Lombardus: Collectanea in epistolas Pauli, Gal 3,10 (PL 192, 125A). Bearbeitung.
   1
116ra Insipiens honorificentia Christum a maledicto quod morti coniunctum est separat.
(116ra) Sententia; vgl. Petrus Lombardus: Collectanea in epistolas Pauli, Gal 3,10 (PL 192, 125A). Bearbeitung.
   1
116ra Poena peccati cum non ex benedictione necessario venit ex maledictis, qua dicitur: Si tetigeris morte moriemini.
(116rab) Sententia; vgl. Smaragdus Sancti Michaelis: Collectiones in epistolas et evangelia, Epistola b. Iacobi 1,19 (PL 102, 293C-D). Bearbeitung.
   1
116rab Tardus ad loquendum. Primo admonet aurem accomodare docenti. Sero os aperite... - ...quia tutius veritas auditur quam praedicetur.
(116rb) Glossa ordinaria, zu Iac 1,19 (PL 114, 672C).
   1
116rb Et tardus ad iram. Nemo temere sine causa irascatur vel contra subditos peccantes... - ...non potest imitari.
(116rb) Sententia; vgl. Glossa ordinaria, zu Iac 1,13 (PL 114, 671D).
   1
116rb Beatus vir qui suffert. Exteriorem temptationem mittit deus ad probationem suorum... - ...homicidium non immittit.
(116rb) Glossa ordinaria, zu Iac 1,10 (PL 114, 671C).
   1
116rb Dives autem in humilitate sua. Divitem vocat qui totam spem habet in divitiis. Non nocet habere divitias sed amare.
(116rb) Glossa ordinaria, zu Iac 1,10 (PL 114, 671C).
   1
116rb Iustus ut palma florebit, iniustus ut faenum, quia ille manet, hic cito transit... - ...flos delectatio temporalium.
(116rb-116va) Sententia; vermutlich aus einem Kommentar oder einer Glosse zu Iac 1,10.
   1
116rb Quoniam sicut flos faeni transibit. Per florem faeni decor divitiarum accipitur... - ...qui et florem tollit divitiarum et decorem corporis.
(116va) Sententia; vgl. Petrus Lombardus, Collectanea in epistolas Pauli, Eph 4,11-14 (PL 192, 201A).
   1
116va Donec in die iudicii omnes qui sumus in una et non in discrepanti fide.
(116va) Sententia; vgl. Petrus Lombardus, Collectanea in epistolas Pauli, Eph 4,11-14 (PL 192, 201B).
   1
116va In virum perfectum. Ut unusquisque fit vir perfectus et habens eandem aetatem quae est mensura et meta aetatis... - ...iterum non erit necessaria praelatio.
(116vab) Sententia; vgl. Petrus Lombardus, Collectanea in epistolas Pauli, Eph 4,11-14 (vgl. PL 192, 201C-D).
   1
116vab Augustinus. In Mensuram e. (?) Non ait mensuram corporis vel staturae, quia unusquisque suam recipiet mensuram... - ...cum nec periturus sit capillus.
(116vb) Sententia; Glossa ordinaria zu Col 1,15 (PL 114, 610B-C).
   1
116vb Aliter imago regis est in nummo, aliter in filio... - ...nisi illa quae hoc est quod ille nec ipsa pro illo sed cum eo.
(116vb-133va) Fulgentius Ruspensis : De fide ad Petrum (PL 40, 753-778; CC 91, 711-760. CPL 826).
   1
116vb Tit.: Augustinus de fide ad Petrum. Epistolam fili Petre tuae caritatis accepi... — ...hoc quoque illi deus revelabit. Amen.
(133va) Augustinus : De diversis quaestionibus LXXXIII, q. XIV (PL 40, 14. CPL 289).
   1
133va Augustinus in libro de LXXX quaestionibus contra Manichaeos: Si phantasma fuit corpus... - ...phantasma corpus eius.
(133vb-139va) Gennadius Massiliensis : Liber sive diffinitio ecclesiasticorum dogmatum (PL 42, 1213-1222; ed. C.H. Turner, The Liber ecclesiasticorum dogmatum attributed to Gennadius. The Journal of theological studies 7 [1906] 78–99, Textedition 89–99 und Supplenda ebenda 8 [1907] 103–117. CPL 958).
   1
133vb Tit.: Incipit liber sancti Augustini episcopi de regulis ecclesiasticis. Inc.: Credimus unum esse deum patrem... — ...certe mobilitate praevaricationis naturae.
(139va) Augustinus : De dono perseverantiae, n. 4 (PL 45, 996. CPL 355). Mit LV gezähltes Zusatzkapitel zum des Werk des Gennadius.
   1
139va Nam tria sunt, ut scitis, quae maxime adversus eos catholica defendit ecclesia... — ...qui generatione contrahitur, regeneratione solvatur. Explicit.
(139vb) Sententia.
   1
139vb Ter dictum est Petro: Pasce oves meas. Omnis pastor tribus modis debet pascere, exemplo scilicet bonae vitae... — ...ut dignus sit exaudiri pro subditis.
(139vb-140ra) Sententia. (H. Weisweiler, Das Schrifttum der Schule Anselms von Laon und Wilhelms von Champeaux in deutschen Bibliotheken [Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 33, 1/2]. Münster 1936, 148.). - Parallelüberlieferung in Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB III 34, 1r.
   1
139vb Tres sunt gradus in amicis dei: cari, cariores, carissimi. Cari sunt iusti... - ...soli deo inhaerebunt, ipso pleni et ex ipso et in ipso pleni beati
(140rab) Bernardus Claravallensis : De diversis sermo 78 (Ed. Leclercq-Rochais, SBO VI, 1 [Roma 1970] 318).
   1
140rab Tria sunt: Tabernaculum, atrium, domus. In tabernaculo sunt homines iusti in carne viventes... - ...tectum consummatio et perfectio ipsius.
(140rb-140va) Sententia (O. Lottin, Nouveaux fragments théologiques de l'école d'Anselme de Laon. Conclusions et tables. Recherche de théologie ancienne et médiévale 14 [1947] 157-185, zur Sententia s. 169, Nr. 554).
   1
140rb Rectores aliorum debent esse tamquam pastores ovium, qui sunt dissimiles et ab ovibus discreti... - ...baculus est devotio, quae facit stare erectum vel aeternorum (sic !).
(140va-141ra) Sententia de oboedientia.
   1
140va Primo oboedientia in paradiso fuit data, quae non erat necessaria, non utilis, non onerosa... - ...nullum enim bonum sine perseverantia.
(141ra-141vb) Sermo (vgl. Schneyer IX 102, Nr. 10 [nach Paris, BnF, Ms. lat. 2914, 62v-64r]).
   1
141ra Dixit dominus Iesus discipulis suis: Ite in castellum quod contra vos est... (Mt 21,2). Mundus est castellum cuius vallis est superbia et munitiones cetera vitia. Per asinam quae simplex animal significatur... - ...haec verba non exsiccantur sed de die in diem gratia dei et spiritalibus donis replentur. Unde dicitur: Meliora sunt ubera tua vino
(141vb-142ra) Bernardus Claravallensis : Sermo 54 de diversis (PL 183, 677; SBO ed. Leclercq-Rochais VI,1 [Rom 1970], 279-280. Schneyer II 452, Nr. 185).
   1
141vb Filius dei apparuit ut nos adiuvaret et erudiret... - ...ut idem securi ab eo speremus.
(142rab) Homilia (?). - Das gleiche Incipit in Paris, BnF, Ms. lat. 529, 70r.
   1
142ra Iustus postquam venit de ignorantia ad veritatem, de errore ad vitam, de fame sapientiae ad verbum dei... - ...carnis affectibus in quibus deficit et moritur.
(142rb) Bernardus Claravallensis : In dedicatione ecclesiae sermo 3; bearbeitetes Exzerpt. (vgl. SBO V 379). - Ein Sermo mit demselben Initium, aber abweichendem Explicit in Zwettl, Stiftsbibliothek 139, 139r und nach IN PRINCIPIO in Vallbona de las Monjas, Monasterio Cisterciense de S. Maria, Cod. 15, 117rv; der Sermo dort Bernardus zugeschrieben; vgl. auch J. Janini, Los manuscritos del Monasterio de Vallbona (Lérida). Hispania sacra 15 (1962) 439-451, die Kurzbeschreibung der Hs. auf 448 (ohne Anführung dieses Sermo).
   1
142rb Urbs fortitudinis nostrae Sion etc. (Is 26,1). Haec urbs murum habet et antemurale. Civitas est anima iusti, murus eius propositum continentiae... - ...unde dicitur: Non in continentia sed in patientia possidebitis animas vestras.
(142rb-142vb) Sententiae de harmonia caelesti sive de septem donis spiritus sancti.
Der hier vorliegende Text offensichtlich aus zwei verschiedenen Sentenzen unter einem Initium zusammengezogen, die in der jetzt verlorenen Handschrift Münster, UB, Cod. 81 (312) in einer Sentenzensammlung auf 95r-100v enthalten waren und dort auf 99v-100r und 100r-v; aufeinander folgten; dieselben beiden Sentenzen auch aufeinander folgend in Erfurt, Universitäts- und Forschungsbibliothek, Dep. Erf. CA. 8° 22, 38v und 38v-39r, s. www.manuscripta-mediaevalia.de unter dem Initium. Die nun verlorene Münsteraner Sentenzensammlung beschrieben bei: H. Weisweiler, Maître Simon et son groupe De sacramentis. Textes inédits... (Spicilegium Sacrum Lovaniense. Études et documents 17). Louvain 1937, S. XXXVI.
(143ra, Z. 10-19) Sententia. — Die Sentenz vielleicht gleichfalls wie die darauf folgende mit der Glossa ordinaria zu Matthaeus im Zusammenhang stehend.
   1
143ra, Z. 10 Tunc diabolus vadit et assumit VII alios spiritus nequiores se. Universitas hoc nomine aliquotiens comprehenditur propter numerum vitiorum... — ...stultitia intellectui, insipientia sapientiae opponitur.
(143ra, Z. 19-143va) Sententia de spiritu bono septiformi. - Dasselbe Initium in München, BSB, Clm 4579, 53v (dort im Zusammenhang mit der Glossa ordinaria zu Matthaeus).
   1
143ra Item. Spiritus bonus septiformis dicitur propter V (!) operationes, secundum quod generat spem et certitudinem de aeternis dicitur spiritus sapientiae quia certificatam mentem expulsis tenebris illuminat... - ...spiritus bonus scilicet timoris domini, cui contrarius est spiritus temeritatis, alter peior dolus fictae reliogiositatis.
(143vab) Sententia (O. Lottin, Psychologie et morale aux XIIe et XIIIe siècles. Tome V. Problèmes d'histoire littéraire. L'école d'Anselm de Laon et de Guillaume de Champeaux. Gembloux 1959, 250, Nr. 314). - Schule des Anselmus Laudunensis.
   1
143vab Anima humana similitudinem trinitatis habet et triplici consistit natura. Habet enim esse, vivere, corpus regere... - ...tria sunt quae consummant, scilicet iustitia, pax et gaudium in spiritu sacnto.
(143va-144ra) Anselmus Laudunensis : Sententia (PL 161, 1589-1590. H. Weisweiler, Das Schrifttum der Schule Anselms von Laon und Wilhelms von Champeaux in deutschen Bibliotheken [Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 33, 1/2]. Münster 1936, 156).
   1
143va Amor dei lux est cordium, medicina vulnerum, solvit vincula peccatorum. Hic operatur in angelis... - ...secundum hunc effectum durabit, secundum alium excidet. Hoc et de aliis duabus dici potest.
(144rab) Sententia (O. Lottin, Psychologie et morale aux XIIe et XIIIe siècles. Tome V. Problèmes d'histoire littéraire. L'école d'Anselm de Laon et de Guillaume de Champeaux. Gembloux 1959, 296-297, Nr. 431). - Schule des Anselmus Laudunensis.
   1
144rab Contra V sensus corporis enuntiantur (!) V sensus animae et sicut est anima vita corporis et vegetatur ab ea et sensualitatem habet... - ...et ubi non est divino assimilatur.
(144rb) Sententia (C. Giraud, Le receuil de sentences de l'école de Laon 'Principium et causa': un cas de pluri-attribution, in: M. Goullet (ed.), Parva pro magnis munera. Études de littérature latine tardo-antique et médiévale offertes à François Dolbeau par ses élèves [Instrumenta patristica et mediaevalia 51]. Turnhout 2009, 245-269, die Sentenz ediert auf 268, Sentence 4).
   1
144rb Quattuor sunt genera paupertatis, naturalis paupertas, quae in duo dividitur. Hanc illi dicuntur habere, quibus parentes sive avi sive quilibet alii nihil reliquerunt... - ...propriam etiam voluntatem reliquerunt propter regnum caelorum.
(144rb-146r [?]) Sententia.
   1
144rb Duae sunt naturae, increata et creata. Creata autem alia corporalis alia spiritualis. Sicut autem aliae et aliae sunt naturae, sic alia et alia bona alterius et alterius naturae... - ...quia lingua non loquitur nec manus nec pes movetur, nisi quando mens vult. Et est sciendum, cum mens movetur, homo operatur. Et sic de ceteris.
(146rv) De sancto Petro. (Vgl. dazu: A. De la Mare, Catalogue of the Collection of Medieval Manuscripts Bequeathed to the Bodleian Library Oxford by James P. R. Lyell. Oxford 1971, 16-21 und 351). — Parallelüberlieferung Oxford, Bodleian Library, Ms Lyell 8, 135vb; das Explicit gegenüber Lyell Ms 8 leicht erweitert.
   1
146rv Petrus in carcere peccatorum licet fidelis, in profunda cordis caecitate de qua spalmista (!): Educ de carcere animam meam. Vinctus catenis duabus consuetudine et neccesitate peccandi... - ...ut liberetur a superbia et dicat: Nunc scio vere etc. Nisi quia dominus adiuvit me, paulo habitavit in terra anima mea (sic !). Et nisi quia dominus erat in nobis, forsitan Herodes et plebs Iudaeorum vivos absorbuissent nos.
(146v) Concilium Remense: Capitula et symbolum in consistorio Remensi collecta "Textform B" (M. L. Colker, The trial of Gilbert of Poitiers. A previously unknown record. Mediaeval Studies 27 [1965] 152-183, Edition auf 181-182; N. Häring, Das Glaubensbekenntnis des Reimser Konsistoriums von 1148. Scholastik 40 [1965] 55-90; Textform B ed. auf 86-87 [capitula Gilberti] und 89-90 [symbolum].). Nahzeitiger Nachtrag, vgl. Scriptoria.at bei der Signatur.
   1
146v Haec capitula Remis fuerunt collecta contra magistrum G. Unum capitulum quod divina natura quae divinitas dicitur deus non sit... quiod proprium est filii incarnatum est. Ista Gisilbertus. Contra quae patres in Remensi concilio congregati ista conscripserunt: Credimus et confitemur simplicem naturam divinitatis esse deum... - ...sive naturam divinam dicas incarnatam esse sed in filio. Ergo trinitas in filio incarnata quod falsum est et haereticum.
(147r-149v) Ps. Augustinus: Dialogus quaestionum LXV Orosii percontantis et Augustini respondentis, q. 26-30, q. 41-44, mut.; stellenweise vom Text der PL leicht abweichend (PL 40, 733-752. CPPM IIA 151; CPL 373a).
   2
147r Tit.: De trinitate que deus est. ]quae deus est. Quae quamvis tres sunt personae in una creduntur naturae unitate... - ...non totam terram irrigabat sed partem[ (q. 26-30; PL 40, 741-743)
149r ]hominum moventur in tempore reminiscendo praeterita... - ...ex qua coniunx aedificaretur. Poterat[ (q. 41-45; PL 40, 746-747)
(150r-173r) Vita 'Pontigniacensis' S. Edmundi Rich (BHL 2404; BHL NovSuppl. 2404).
   2
150r Tit.: Incipit prologus in vitam sancti Emundi. Excellentis ingenii et fecundae facundiae oratores, avos atavosque virorum commemorabant illustrium... — ...Hic tumulata iacet mabilis flos viduarum. Schlußschrift: Explicit praefatio.
150v Tit.: Incipit vita sancti Emundi archiepiscopi et confessoris. Ex tam pio patre et matre tam felici in praefata villa Abbendoniae beatus Edmundus duxit originem... - ...eius libitum arte abstinentiae nexibus alligavit. Explicit vita sancti Emundi archiepiscopi et confesseoris,
(173v) Notae diversae. Von der Hand des Ambrosius von Heiligenkreuz (Hinweis von Dr. Ch. Egger, Wien).